Hieronder vind je betrouwbare kennis over de diagnose en behandeling van eetproblemen bij jonge kinderen. Professionals in de jeugd-ggz krijgen inzicht in onder andere: klinisch beeld, etiologie, prevalentie, comorbiditeit, diagnostiek, behandeling, en beloop en prognose.

Het Kenniscentrum heeft de teksten in samenwerking met experts en ervaringsdeskundigen opgesteld en spant zich in om de informatie zo actueel mogelijk te houden. Heb je suggesties? Deze kun je doorgeven via het formulier onderaan de pagina.

Bij 25-35% van de gezonde kinderen komen voedingsproblemen regelmatig voor; echter bij kinderen met een chronische ziekte of psychomotore retardatie worden ernstige voedingsproblemen zelfs in 40-80% beschreven (Benoit 2009).

Voedingsstoornissen bij jonge kinderen kunnen overgaan in eetstoornissen op latere leeftijd, maar hoe de relaties precies liggen is nog weinig onderzocht.

De mogelijke aanwezigheid van voedings- en eetstoornissen wordt onderzocht aan de hand van een anamnese, psychodiagnostiek van het kind, onderzoek naar de ouder-kind interactie (zowel tijdens als buiten een voedingssituatie), en observatie van het kind in een spelsituatie. 

De diagnostiek van voedingsproblemen en eetproblemen bij jonge kinderen dient gericht te zijn op het uitsluiten van een somatische oorzaak. Voor het onderscheid tussen somatische en niet-somatische oorzaken verwijzen wij naar de NVK-richtlijn.

Het stroomdiagram uit de NVK-richtlijn (p.13) geeft een mooi overzicht hoe te handelen bij een jong kind met afwijkend voedingsgedrag.

Bij kinderen die op (zeer) jonge leeftijd ernstige problemen met eten hebben ontwikkeld, is vrijwel altijd sprake van meervoudige problematiek. Vanwege de multiproblematiek vraagt de behandeling van eetstoornissen bij (zeer) jonge kinderen om een multidisciplinaire aanpak. Betrokken disciplines zijn afhankelijk van de specifieke eetproblemen van het kind. Het gaat onder andere om de volgende disciplines: kinderartsen (verschillende specialismen), logopedisten, diëtisten, KNO-artsen, (ortho)pedagogen, (kinder)psychologen, (kinder)psychiaters. In Nederland bestaan er enkele eetteams, waarin deze disciplines nauw samenwerken. Op de website van de patiëntenvereniging Nee-Eten! staat een lijst met eetcentra en hun gegevens uit heel Nederland.

De ouders/verzorgers nemen in het team een bijzonder plaats in omdat zij meestal verantwoordelijk zijn voor de dagelijkse zorg rond het kind, en wat betreft de kennis over het individuele kind meestal de experts zijn. Anderzijds zijn zij soms degenen die meebehandeld worden, wanneer de eetstoornis zich heeft ontwikkeld in samenhang met de sociale interactie tussen ouders/verzorgers en kind, of wanneer het gaat om interventies die ook hen in hun dagelijks leven raken. Tenslotte is gebleken dat voedings- en eetproblemen bij jonge kinderen geassocieerd kunnen zijn met depressie, angst, eet- en persoonlijkheidsstoornissen bij de moeders (Bryant-Waugh, 2010).

Voor de aanpak bij vooral pedagogische problemen verwijzen wij naar de praktische adviezen van de JGZ-richtlijn. Bij aanwijzingen voor een somatische oorzaak moet verwezen worden naar een kinderarts, dan wel naar een eetteam waarbij een kinderarts betrokken is.

Bij pathologische voedselweigering met extreem vermijdingsgedrag is de behandeling vooral gericht op het verminderen van aversie, de afweer en de angst voor het eten. Dit dient in een zeer gespecialiseerd team plaats te vinden met een intensieve aanpak van het probleem. Jonge kinderen met pathologische voedselweigering en langdurige sondevoeding kunnen ook in aanmerking komen voor klinische hongerprovocatie, waarbij in meerdere stappen sondevoeding wordt afgebouwd en orale voeding wordt aangeboden. Op deze manier wordt honger gestimuleerd (Kindermann, 2008).

De behandeling van voedings- en eetstoornissen kan op meerdere facetten worden ingezet: 

• psycho-educatie: over o.a. normale variatie gedurende de eerste jaren 
• behandeling van een eventuele lichamelijke aandoening 
• logopedische behandeling bij een inadequate mondmotoriek/slikproblemen 
• voedingsadviezen door een diëtist 
• specifieke begeleiding bij een ontwikkelingsachterstand 
• ouder- en kindpsychotherapie, gericht op de voedingssituatie of op de ouder-kindrelatie in het algemeen 

Hierbij is het vooral belangrijk dat de ouders en het kind worden geholpen bij het terugbrengen van rust in de voedings-/eetsituatie en het onder controle brengen van de angst. Hierbij dient men sensitief te zijn voor de (sub)culturele aspecten die hier een belangrijke rol kunnen spelen. 

Bryant-Waugh, R., Markham, L., Kreipe, R.E., Walsh, B.T. (2010). Feeding and eating disorders in childhood. International Journal of Eating Disorders, 43, 98-111.

Chatoor I. (2002). Feeding disorders in infants and toddlers: diagnosis and treatment. Child and Adolescent Psychiatric Clinics of North America, 11, 163-83.

Fisher, M. M., Rosen, D. S., Ornstein, R. M., Mammel, K. A., Katzman, D. K., Rome, E. S., … & Walsh, B. T. (2014). Characteristics of avoidant/restrictive food intake disorder in children and adolescents: a “new disorder” in DSM-5. Journal of Adolescent Health, 55(1), 49-52.

Kindermann A., & Kneepkens, C.M.F. (2002). Voedings- en eetproblemen bij jonge kinderen. Praktische Pediatrie, 4, 172-177.

Kindermann, A.; Kneepkens, C.M.F; Stok, A.; Van Dijk, E.M.; Engels, M.; Douwes, A.C. (2008). Discontinuation of tube feeding in young children by hunger provocation. Journal of Pediatric Gastroenterology & Nutrition, 47, 87-91.

Norris, M. L., Robinson, A., Obeid, N., Harrison, M., Spettigue, W. and Henderson, K. (2014). Exploring avoidant/restrictive food intake disorder in eating disordered patients: A descriptive study. International Journal of Eating Disorders, 47, 495–499.

NVK richtlijn voedingsgedrag

Rudolph, C.D. (1994). Feeding disorders in infants and children. Journal of Pediatry, 125, 116-124.