In de jeugd-ggz hebben we dagelijks te maken met situaties die als complex worden bestempeld. Maar wat bedoelen we daar precies mee? Wanneer noemen we iets ‘complex’, en wat zegt dat over hoe we naar problemen en samenwerkingen kijken?

Tijdens dit congres stonden we stil bij hoe we omgaan met complexiteit – in casuïstiek, in systemen en in samenwerking met elkaar. Het was een inspirerende middag met verrassende perspectieven op complexiteit. Hieronder genieten we nog even na met een visuele en inhoudelijke terugblik.

Graag tot volgend jaar!

Plenaire lezingen

Taal in de ggz – Derek Strijbos

We spreken tegenwoordig vaak over ‘complexe’ problematiek in de ggz. Maar wat bedoelen we daar nu precies mee? De term lijkt aan inflatie onderhevig, waardoor het steeds onduidelijker wordt wat we proberen uit te drukken als we een probleem aanduiden als ‘complex’.

Derek stond stil bij de oorsprong van het complexiteitsbegrip in de filosofie en de dynamische systeemtheorie. Vervolgens maakte hij de vertaalslag naar de hedendaagse praktijk.

Bekijk hier de presentatie van Derek

Maakkracht – Jetske van Oosten

In een tijd van grote maatschappelijke problemen voelen we ons vaak machteloos. Hoe graag we ons ook willen inzetten voor een betere samenleving, onze huidige manier van problemen oplossen blijkt niet toereikend. Waarom lukt het niet om dat wat we belangrijk en goed vinden, centraal te stellen in de manier waarop we de samenleving vormgeven? Wat we nodig hebben is een heel andere denk- en werkwijze: die van kunstenaars en ontwerpers. Als we de grote problemen van deze tijd gaan zien als ontwerpopgaven, kunnen we het bestaande systeem radicaal veranderen.

Bekijk hier de presentatie van Jetske

RET-monitor: wat werkt en hoe leren we daarvan? – Sarah van der Weele

De landelijke RET-monitor kan met de vergaarde data een grote rol spelen in het zelflerende aspect van het decentraliseerde stelsel. Er waren veel vragen uit het publiek over hoe we de expertise van ouders, jongeren en behandelaars het beste kunnen benutten, en de rol van de RETs daarin.

“RET is echt voor doorbraak, anders werken, nu of nooit.”

Bekijk hier de presentatie van Sarah

Workshops

Genderdiversiteit bij jongeren – Hannah Swart en ervaringsdeskundige Tessie Wijhers

Tijdens deze workshop deelde Tessie in een interview met Hannah Swart zijn ervaringsverhaal over genderdiversiteit in combinatie met psychische problematiek. Ook was er ruimte om vragen aan Tessie te stellen.

“Trans zijn is fluïde. Mensen denken dat je in transitie gaat van man naar vrouw of andersom. Maar de hokjes gaan weg. Ik mag mij Tessie voelen, maar mag mij ook mannelijk voelen.”

 

DevelopRoad onderzoek – Rianne de Soet en Kyra Droste

Het DevelopRoad onderzoek gaat over jongeren waarbij behandeling niet succesvol is geweest. Ze worden vaak als ‘te complex’ gezien. Diverse onderzoeken binnen DevelopRoad laten zien dat we af moeten van de neiging om de complexiteit bij de jongere te leggen. Laten we meer kijken naar bevorderende en belemmerende factoren van een behandeling, binnen de sociale, maatschappelijke en andere contexten waarin de jongere leeft.

Tijdens de workshop hielden we een interactieve werkvorm: ‘Dilemma: autonomie vs veiligheid.’ In kleine groepjes beantwoordden we kernvragen over autonomie en veiligheid, ieder vanuit het toegewezen perspectief van jongeren, ouders of professionals. De oefening ging over het spanningsveld waar je mee te maken krijgt tussen deze verschillende perspectieven waarbij de jongere zich opgesloten voelt en behandelaren zich verantwoordelijk voelen om de veiligheid (tijdelijk) voorrang te geven boven autonomie van de jongere en de wens van ouders hierin.

 

Tussen hokjes en houvast: Classificeren in de jeugd-ggz – Kirsten Hoogerheide & Rosanne van der Jagt

Wel of niet classificeren; hoe maak je een goede afweging? Professionals hebben vaak met dit dilemma te maken. Vooral als je werkt met kinderen en jongeren die nog in ontwikkeling zijn. Om deze afweging goed te kunnen maken, heb je kennis nodig over het nut en de risico’s van classificaties. In deze workshop leerden we hier meer over. Ook gingen we aan de hand van de ‘Handreiking classificatie in de praktijk’ van de Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie (NVvP) in debat over de keuze wel of niet classificeren in verschillende casussen.

Tijdens de interactieve workshop werden stellingen voorgelegd, waarna de deelnemers kozen voor ‘voor’ of ‘tegen’. Na deze keuze werd de discussie geopend.

“Soms zijn classificaties verkeerd en is er een onderliggend probleem. Bijvoorbeeld bij een kind met weinig taalvaardigheid: de diagnose autisme wordt gesteld, maar eigenlijk was het vooral een taalbarrière.”

 

Lichaamsgericht werken bij complexe vraagstukken – Fieke Klein Wassink

We bespraken hoe je de principes van lichaamsgericht werken kunt inzetten bij complexe problematiek in de jeugdhulp. Hierbij benoem je de lichaamstaal van een jeugdige zonder te interpreteren, bijvoorbeeld: “Ik zie dat je je schouders optrekt wanneer je het over je moeder hebt”. Daarna oefenden we in duo’s met het observeren van iemands lichaamstaal tijdens een verhaal over een stressvol moment.

Vervolgens deden we een oefening over wat veilig voelt. Fieke legde uit: “Zorgverleners zijn per definitie onveilig. Je vraagt een kind namelijk om naar een vreemde plek te komen, waar het moet praten met een vreemde.” De oefening bestond uit het vormen van een veilige cirkel op de grond. Iemand nam plaats in de cirkel en vertelde de rest waar ze konden staan of zitten zodat het veilig voelde. Daarna experimenteerden we: wat gebeurt er als iemand ergens anders gaat staan? Wat doet dat met jou? En helpt het als diegene aankondigt wat hij of zij gaat doen?

“Lichaamsgericht werken gaat over hoe je het klein kan houden bij complexe problematiek.”

 

Complexe casuïstiek doorbreken – Ingrid van Gool en Etienne van Koningsveld

Wat gebeurt er als zorg vastloopt? De Regionale Expertteams (RETs) denken mee bij complexe casuïstiek en zoeken naar nieuwe oplossingen. Dat doen zij met ondersteuning door de Bovenregionale Expertisenetwerken (BENs), die kennis en ervaring uitwisselen tussen regio’s. Ingrid en Etienne lieten zien hoe deze samenwerking werkt, deelden een praktijkcasus en beantwoordden vragen over de RETs en BENs.

“RETs en BENs zouden meer bekendheid mogen krijgen, o.a. bij eetproblematiek.”

 

Complex trauma bij meerdere gezinsleden – Linda Gerits

Linda werkt bij het Deltaplan Jeugdtrauma en vertelde tijdens het congres over het werken met gezinnen als er sprake is van complex trauma bij meerdere gezinsleden. Waar begin je, wat zijn de valkuilen en hoe kun je stapjes blijven zetten?

“Je ziet het pas als je het doorhebt. Het idee is dat niemand alles weet, maar iedereen een stukje.”

 

Psychiatrie en LVB – Marielle Dekker en Sammy Roording

Marielle en Sammy namen ons mee in de wereld van LVB. Zij vertelden meer over de uitdagingen en kansen voor jongeren met LVB en psychische klachten, en hoe complex dit kan zijn. Soms doen behandelaren er niets mee, omdat ze het niet herkennen.
Herkennen van LVB kan soms complex zijn. We krijgen soms dikke dossiers binnen en LVB is niet goed zichtbaar. Behandelaren laten zich afleiden door alle problematiek eromheen. Soms wordt zelfs gezegd: “Ik vind het lastig dus ik zeg jij bent lastig”. Hoe kunnen we dat beter doen?

Een mooie tip was: wees bij mensen met LVB altijd concreet. Dus niet: “Gebruik je middelen?” of “Gebruik je drugs?”, maar: “Blow je?”

 

Autonomie- en herstelbevorderend werken met jongeren – Anne Pelzer

Hoe kunnen we in een complexe wereld mensen ondersteunen die verstrikt raken in een psychiatrische crisis? Wat betekent een crisis eigenlijk? Hoe kun je vanuit relationele veiligheid nabij zijn, en tegelijkertijd ruimte laten voor iemands eigen regie?

In deze workshop spreekt Anne over het perspectief op het thema relationele veiligheid en autonomie. Ze richt zich op het ondersteunen van jongeren, ouders en hulpverleners bij het omgaan met complexe en uitdagende situaties. Ze benadrukt daarbij de belangrijke boodschap: “Safety is not the absence of threat, it is the presence of connection.”

Anne legde uit hoe je kunt omgaan met complexe situaties, en begeleidde ons door verschillende dilemma’s die we gezamenlijk bespraken. Het uitgangspunt: naast elkaar staan in plaats van tegenover elkaar, en vanuit samenwerking bouwen aan herstel.

Muzikaal intermezzo: Carlijn Hoogeveen

Carlijn is singer-songwriter, theatermaker en ervaringsdeskundige. Haar muziek vertelt verhalen over persoonlijke en maatschappelijke thema’s, van herstel tot veerkracht. Tijdens het congres verzorgde Carlijn een muzikaal intermezzo: een moment om even op adem te komen, te luisteren en ons te laten raken door haar stem en authentieke teksten.

Beluister de muziek van Carlijn hier

Uitreiking Suffugium

Stichting Suffugium is een kleinschalige subsidieverstrekker op het gebied van de kinder- en jeugdpsychiatrie. Jaarlijks is € 30.000 beschikbaar voor innovatieve projecten die bijdragen aan het verbeteren van de kinder- en jeugdpsychiatrische zorg.
Met dit jaar een unieke situatie: deze keer werden er twee projecten tegelijk gehonoreerd! Tijdens het congres ontvingen Wieteke Elzinga en Mihri Heval Rubbens-Özgen de felicitaties van Koos Lukkien.

Het onderzoek van Wieteke Elzinga bekijkt de effectiviteit en toepasbaarheid van het middel clozapine voor (vooral) meisjes met complexe psychische problemen resulterend in onder meer zelfbeschadiging en suïcidaliteit.

Mihri Heval Rubbens-Ozgen test de haalbaarheid en eerste effecten van de CALM-ED (Culturally Adapted Low-Intensity School Micro-Intervention for Distress). Dit is een een praktisch toepasbare micro-interventie die inclusie op school van bevordert onder met name tweede en derde generatie immigranten.

Gefeliciteerd allebei!

Houd onze website in de gaten. Binnenkort lees je de interviews met beide ontvangers.

Teken je verhaal

Ymke Wieringa van Teken je verhaal was de hele dag aanwezig om het congres live te tekenen. Ze luisterde mee, ving de belangrijkste momenten en zette die direct om in één overzichtelijke tekening. Zo kreeg je in één blik een samenvatting van de dag, met de thema’s, quotes en indrukken die steeds terugkwamen. De tekening werd aan het einde van het congres getoond, zodat iedereen kon zien wat er die dag was besproken.

Ook interessant

Meer nieuwsberichten van het Kenniscentrum