Bij de behandeling van ADHD gaat het erom de negatieve spiraal in de ontwikkeling te doorbreken. Meestal gaat het om gedragstherapie of een combinatie van gedragstherapie en medicatie. De keuze voor de behandeling hangt af van de ernst van de ADHD en van de voorkeuren van de ouders en het kind. Behandeling is een samenwerking tussen behandelaar, ouders, de leerkracht en het kind. Het is belangrijk om, eventueel samen met ouders of via de IB-er, contact te zoeken met de behandelaar. Er zijn verschillende mogelijkheden voor contact tussen school en behandelaar, zoals beeldbellen.

Wat kan ik als leerkracht doen in de klas?

Als leerkracht kunt u veel betekenen in de behandeling en vormt u een essentiële schakel in de begeleiding en de ondersteuning van leerlingen met ADHD. In de klas kunt u bijvoorbeeld rekening houden met een aantal praktische punten die het voor leerlingen met ADHD makkelijker maken zich te concentreren of minder beweeglijk te zijn.

Tips voor de organisatie in de klas

• Zorg dat de klassenregels voor alle leerlingen helder zijn en zichtbaar in de klas hangen met bijbehorende pictogrammen.
• Gebruik niet te veel regels en bespreek ze vooraf in de klas zodat de leerlingen precies weten wat u van hen verwacht.

Tips voor de instructie

• Wees duidelijk en consequent.
• Gebruik humor. Humor verhoogt de arousal en houdt de sfeer in de klas prettig.
• Gebruik visuele ondersteuning bij verbaal aangeboden opdrachten.
• Vermijd te lange en meervoudige instructies. Deel instructies op in kleinere delen.

Tips voor gedragsmanagement

• Probeer vooral te belonen wat goed gaat. Veel leerlingen met ADHD reageren heel goed op een eenvoudig beloningsprogramma waarbij ze bijvoorbeeld stickers kunnen verdienen met zorgvuldig en geconcentreerd werken. Belangrijk hierbij om te weten is dat de stickers zelf doorgaans niet een belonende werking hebben, maar gebruikt kunnen worden om te sparen voor een heel aantrekkelijke beloning, zoals extra computertijd, een extra speeluurtje etc. Een dergelijk systeem kan voor de klas als geheel worden ingezet en versterkt doorgaans de saamhorigheid. Wanneer dit lastig vorm te geven is, kan een individueel beloningssysteem goed werken.
• Zorg voor zo min mogelijk afleidingen wanneer u de leerling geconcentreerd wilt laten werken, bijvoorbeeld door gebruik te maken van een koptelefoon of een aparte werkplek. Voorkom echter dat u de leerling isoleert of stigmatiseert door op andere momenten de leerling aan te laten sluiten bij de andere leerlingen.
• Train de ‘stop-denk-doe-methode’. Bespreek situaties na: wat deed je, wat was het gevolg van je gedrag, wat kun je beter doen?
• Geef de leerling ruimte om zich af en toe gekanaliseerd te bewegen, zoals een loopje naar de conciërge om iets te halen.
• Negeer indien mogelijk storend gedrag, geef eventueel een korte time-out als afkoeling, waarbij u de regie houdt. Time-outs als een vorm van adempauze bieden zowel de leerling als de leerkracht de mogelijkheid om hun eigen rol te heroverwegen en hun gedrag aan te passen.

Tips voor zorg en begeleiding

• Realiseert u zich vooral dat het geen onwil van de leerling is, maar onmacht.
• Ga met de leerling om de tafel. Stel samen doelen op waar de leerling aan gaat werken. Bedenk dat hij of zij heel veel complimenten nodig heeft en dat gedragsverandering tijd kost.
• Werk goed samen met ouders; zij kunnen u vertellen wat thuis wel en niet werkt. Dit contact is ook belangrijk als het goed gaat, dus plan regelmatig een gesprek in met de ouders en/of de leerling. Dit geeft ouders een realistisch beeld van hoe het op school gaat en leerkrachten een beeld over de thuissituatie.
• Wees ervan bewust dat veel leerlingen met ADHD een negatief zelfbeeld hebben. Het positief en met humor benaderen van deze leerlingen kan enorm helpend zijn.
• Bij de overgang naar een andere klas: zorg voor een goede overdracht tussen leerkrachten onderling, eventueel in samenspraak met ouders. Voorkom dat de volgende leerkracht opnieuw het wiel moet uitvinden en dat de leerling eerst vast moet lopen voordat de volgende leerkracht interventies inzet.
• Verdiep u in de medicatie via Begrijp je medicijn, zodat u weet wat u kunt verwachten en alert bent op eventuele bijwerkingen (zoals gebrek aan eetlust). Er zijn bijvoorbeeld observatielijsten (Conners lijst of SNAP-lijst) waarop leerkrachten kunnen bijhouden wat het effect van de medicatie is op het gedrag van de leerling. Deze lijsten kunt u in overleg met de behandelaar invullen.

Als u als leerkracht handelingsverlegen bent, kunt u in de meeste gevallen terecht bij de intern begeleider op school of het zorgadviesteam. De school kan ook hulp inschakelen van het samenwerkingsverband (SWV). Zij kan informatie uit het diagnostisch onderzoek vertalen naar de dagelijkse onderwijspraktijk en meekijken of er extra ondersteuning nodig is, bijvoorbeeld in de vorm van een arrangement. Deze arrangementen zijn per SWV verschillend georganiseerd.

Bekijk het overzicht van de samenwerkingsverbanden

Wat kunt u nog meer doen in de klas om leerlingen met ADHD-problematiek te ondersteunen?

Lees het op de website Gedragsproblemen in de klas

Wat kan ik nog meer doen?

De belangrijkste doelen van de programma’s zijn het verbeteren van taakgericht gedrag en het verminderen van gedragsproblemen via de leerkracht. Net als bij ouders gebeurt dit vaak in de vorm van een training of cursus. Ook de inhoud van trainingen voor leerkrachten lijkt sterk op die voor ouders: als leerkracht leert u vaardigheden waarmee u gedrag van leerlingen kunt beïnvloeden. (zie ook [link Ouders>ADHD>Behandeling>Programma’s toevoegen])

Als leerkracht is het belangrijk om goed met de ouders samen te werken. Probeer regelmatig contact te hebben over het kind en het verloop van een eventueel ouder- of leerkrachtprogramma.

Een nieuwe koers

De goed onderbouwde training ‘Een nieuwe koers’ is opgezet voor leerkrachten in het basis- en voortgezet onderwijs met leerlingen met ADHD in de klas. Door de training ontwikkelt u een professionele houding waardoor u een belangrijke bijdrage kunt leveren aan de behandeling van kinderen met ADHD.

Lees meer over Een nieuwe koers

Druk in de klas

‘Druk in de Klas’ is een laagdrempelige training voor basisschoolleerkrachten om ADHD-symptomen in de klas te verminderen. De methode kan zonder training door leerkrachten worden gebruikt en bevat algemene technieken voor de hele klas en individuele technieken voor leerlingen met ADHD-symptomen. Volgens de eerste aanwijzingen is de training bewezen effectief in het verbeteren van het gedrag van kinderen.

Lees meer over Druk in de Klas