Mentalization-Based Treatment voor adolescenten is een behandelmethode die afgeleid is van het bewezen effectieve MBT-model voor volwassenen (Bateman & Fonagy, 2004). Het theoretische model van Mentalization-Based Treatment (MBT) is gebaseerd op de psychodynamische gehechtheidstheorie.

Mentaliseren verwijst naar het vermogen om het eigen doen en laten én dat van anderen te begrijpen vanuit mentale fenomenen, zoals gevoelens, gedachten, verlangens, bedoelingen. Binnen het model Mentalisation-based treatment wordt er vanuit gegaan dat jongeren met een borderline PS dit vermogen onder hoge spanning sneller verliezen, waardoor ze terugvallen in primitievere ervaringswijzen (zoals zwart-wit denken).

De behandeling is erop gericht jongeren met borderline te helpen om ook onder spanning en binnen hechtere relaties langer goed te mentaliseren. Dit algemene doel wordt in een behandelplan uitgewerkt in vijf concrete doelen:

• bevorderen van commitment
• verminderen van psychiatrische symptomen
• verminderen van (zelf)destructiviteit
• verbeteren van relationeel functioneren
• het opnemen van ontwikkelingstaken (adolescenten)

De eerste focus is doorgaans het committeren van de jongere en het gezin aan de behandeling en het verminderen van (zelf)destructief gedrag, terwijl het verbeteren van het relationele functioneren vaak het hoofddoel vormt in het vervolg van de behandeling. De behandeling wordt gekenmerkt door een hoge mate van structuur en doorlopende aandacht voor een consistente en coherente benadering van de jongere en het gezin.

Typerend voor de behandelmethode Mentalisation-based treatment is een (noodzakelijke) combinatie van groeps- en individuele therapie. Hoewel het model voor adolescenten op diverse plaatsen nog volop in ontwikkeling is, kent het in vergelijking met de klassieke Mentalisation-based treatment enkele aanpassingen. Zo worden ouders intensief in de behandeling betrokken. Gezinstherapie volgt veelal de principes van de Mentalization-Based Family Therapy (MBFT, Asen) en is net als de individuele en groepstherapie gericht op het bevorderen van het mentaliseren bij ouders en jongeren over zichzelf en over elkaar. Binnen MBT-A wordt ernaar gestreefd om de gezinstherapie helemaal te integreren in de behandeling en dus niet als een los behandelonderdeel aan te bieden. Verder is er binnen de adolescentversie doorgaans ook expliciete aandacht voor ontwikkelingstaken, zowel voor jongeren als voor ouders. Informatie over deze verschillende aanpassingen van MBT bij adolescenten kan gevonden worden in Bleiberg (2001), Hutsebaut (2009) en Bleiberg, Rossouw & Fonagy (2012).

Over de effectiviteit van Mentalisation-based treatment bij adolescenten zijn een aantal publicaties in voorbereiding, zowel uit door randomisering gecontroleerde studies als uit naturalistische studies (Laurenssen e.a., ingediende publicatie). Deze studies laten erg goede effecten van de behandeling zien.