Wat draagt bij aan de best mogelijke zorg voor kinderen en jongeren, en wat juist niet? Sommige vragen over passende zorg kunnen kinderen, jongeren en ouders het beste zelf beantwoorden.

Ervaringskennis van psychisch kwetsbare kinderen, jongeren en hun ouders vormt, net als wetenschappelijke kennis en praktijkkennis, een betekenisvolle kennisbron voor het werk van het Kenniscentrum.

De waarde van ervaringskennis

Ervaringskennis is betekenisvol omdat het een unieke bijdrage levert die de wetenschap of de praktijk van professionals niet kan bieden.

Ervaringskennis is een kritisch instrument om vanuit het perspectief van degene om wie het gaat te toetsen of de kennis relevant en passend is. Of je de plank niet nèt misslaat.

Ervaringskennis is van waarde wanneer het gaat om psychische problematiek die niet zomaar overgaat. Hoe leid je een goed leven met een psychische kwetsbaarheid? Het antwoord daarop komt vanuit de ervaring zelf. Sommige onderwerpen zijn bij uitstek gebaat bij het perspectief van ervaringsdeskundigen. Denk bijvoorbeeld aan stigma binnen de hulpverlening, het herstelperspectief, een visie op de samenhang tussen verschillende vormen van hulp, nuancering van het heersende wetenschappelijke discours, ervaring met knelpunten in de zorg.

Bovenal is de inzet van ervaringskennis voor het Kenniscentrum een erkenning van de kinderen, jongeren en gezinnen waar het om gaat, en die centraal staan binnen de jeugdhulp. Zij zijn volwaardige gesprekspartners door wie we ons laten voeden.

Ervaringskennis levert geen representatieve gegevens op, het is kennis vanuit een ander perspectief. Het is dus belangrijk om extra aandacht te besteden aan de inzet en waarborging ervan, zodat deze niet verdrukt raakt tussen de wetenschappelijke bijdragen van de academische wereld en de praktijkkennis van professionals.

Ervaringskennis in de praktijk

Het Kenniscentrum zet ervaringskennis op verschillende manieren in om kennis over kinderen en jongeren met psychische kwetsbaarheden beschikbaar te maken:

• Een Ervaringsraad adviseert het Kenniscentrum in het ontwikkelen van praktisch toepasbare kennis voor professionals, ouders, leerkrachten en gemeenten. De Ervaringsraad bestaat uit ouders, jongeren en andere ervaringsdeskundigen, die een paar keer per jaar bijeenkomen of online meewerken.
• Bij de ontwikkeling van alle praktijkstandaarden, kennisdossiers, projecten en andere producten, zoals Brainwiki, Begrijp je Medicijn en Beeldverhalen, betrekt het Kenniscentrum naast professionals ook jongeren en ouders.
• Bij alle congressen en andere vormen van kennisuitwisseling die het Kenniscentrum organiseert leveren jongeren en ouders met ervaringskennis een bijdrage. Zo hebben jongeren bij het online jaarcongres in november 2020 niet alleen een bijdrage geleverd als sprekers, zij hebben ook meegewerkt aan de vormgeving van het congresprogramma en het twitteraccount van het Kenniscentrum die dag beheerd. Inhoudelijk hebben zij tijdens het congres veel adviezen en tips gegeven over behandeling in coronatijd.
• Het Kenniscentrum stemt bij verschillende projecten de inzet van ervaringskennis af met Oudervereniging Balans.
• Het Kenniscentrum organiseert samen met de Nationale Jeugdraad het onderzoekspanel De Vraagbaak, waarin jongeren met ervaring in de jeugd-ggz participeren.
• Het Kenniscentrum initieert uitwisseling specifiek gericht op de inzet van ervaringskennis. Een voorbeeld daarvan is een interdisciplinaire bijeenkomst die de position paper ‘Ervaringskennis in de kinder- en jeugdpsychiatrie’ heeft opgeleverd.
• Op het deel van de Kenniscentrum-website voor gemeenten (met basiskennis over de jeugd-ggz gebaseerd op vragen van gemeenten) is een pagina ingericht over de inzet van ervaringskennis in het gemeentelijk jeugdbeleid.
• In nauw overleg met het Nederlands Jeugdinstituut levert het Kenniscentrum input op het dossier Ervaringskennis op NJi.nl. Daar zijn ook allerlei relevante links en goede voorbeelden over de inzet van ervaringskennis te vinden.

Het organiseren van de inzet van ervaringskennis gaat niet altijd vanzelf. Het Kenniscentrum blijft dan ook rondkijken om van anderen te leren hoe ervaringskennis onderdeel van het werk te laten zijn. Reacties, goede voorbeelden en kritische geluiden zijn dan ook van harte welkom.