Vlad Rusu vertelt over een onderzoek naar de ervaringen van behandelaren in de kinder- en jeugdpsychiatrie met noodgedwongen telepsychiatrie.

Gedurende deze turbulente tijden hebben behandelaren in de kinder- en jeugdpsychiatrie als gevolg van de coronamaatregelen de reguliere poliklinische behandelingen onmiddellijk moeten verwerken in therapie op afstand. Veel behandelaren zijn noodgedwongen overgestapt op het gebruik van telepsychiatrie; vaak onvoorbereid, ongetraind en zonder eerdere ervaring. Een unieke situatie, die heeft geleid tot een uniek onderzoek. Tijdens de presentatie presenteert Vlad de resultaten en geeft hij aanbevelingen voor de praktijk in de kinder- en jeugdpsychiatrie.

Samen met het team van Youz Online is Kim Dijksman het al twee jaar gewend online te behandelen. Interactieve online groepssessies, individuele gedragstherapie, psycho-educatie voor ouders – veel behandelingen heeft het team samen met de inhoudelijke collega’s geschikt gemaakt via een interactieve beveiligde online omgeving. Plots was corona daar en kwam online behandelen in een gigantische stroomversnelling. Heel Youz moest snel worden voorzien om te kunnen blijven behandelen. Workflows die nog maar net op papier stonden, rolden ze in rap tempo uit en de meest huiverige teams gingen – met een toch wel enige mate van enthousiasme – aan de slag met een nieuwe werkwijze. Het kón niet anders; je wilt hoe dan ook klaarstaan voor je patiënt. Als dat niet live kan, dan maar online. Zo professioneel mogelijk en minstens net zo goed als face-to-face. Een ongelooflijk interessante periode die ons bijzondere inzichten heeft opgeleverd. Kim deelt deze lessen uit de praktijk met u.

Floortje Scheepers gaat in gesprek met Phylicia Keizer hoe digitalisering ingrijpt op het leven en wat de betekenis daarvan is voor behandeling en begeleiding in de psychiatrie.

Tijdens een korte inleiding bespreekt Floortje Scheepers de digitaliserende samenleving, en de kansen en bedreigingen die die oplevert. Vervolgens gaat ze in gesprek met Phylicia over wat tijdens de coronacrisis voor haar de impact van digitale middelen is geweest. Is de kwaliteit van het contact anders geworden tijdens corona? En hoe heeft ze dat ervaren?

Ervaringen vanuit de kinderpsychiatrische praktijk tijdens de Coronacrisis

In deze lezing delen we als jongere, FACT-teambehandelaar, kinder- en jeugdpsychiater en bestuurder onze ervaringen uit de dagelijkse praktijk tijdens de lockdown. We bespreken wat goed gaat, en staan stil bij onze briljante mislukkingen. Hoe zorgen we ervoor dat onze kinder- en jeugdpsychiatrische zorg tijdens deze periode voor alle jongeren en hun ouders zo goed mogelijk doorgaat, terwijl we elkaar ineens nauwelijks meer ‘live/face-to-face’ mogen zien? Dit deed een groot beroep op onze creativiteit, gezond verstand en besluitvaardigheden.

• Nellieke de Koning (kinder- en jeugdpsychiater, bestuurder Levvel): Hoe verloopt de intensieve samenwerking tussen de kinder- en jeugdpsychiatrie en jeugdzorg binnen Levvel? Wat deed de crisis met onze medewerkers? En tot welke oplossingen kwamen zij?
• Michou van de Velde (SPV F-act Jeugdteam Levvel): Hoe verloopt het contact van het FACT-team met moeilijk bereikbare jongeren tijdens de coronacrisis? Kon je blijven behandelen?
• Joyce Meijberg (jongvolwassene in behandeling bij Karakter, Zwolle) en Heddeke Snoek (kinder- en jeugdpsychiater, Opleider KJP, Karakter): Is zorg op afstand via beeldbellen een goede oplossing? Durven jongeren een eerste contact via beeldbellen aan te gaan? Kun je een kinderpsychiatrisch onderzoek doen via een scherm? En nu we deze ervaring hebben opgedaan, welke andere mogelijkheden ontstaan er, zoals beeldbellen in crisissituaties? Spraken we hier al niet jaren over? We hebben in hoog tempo nieuwe, creatieve manieren ontdekt om contact te houden en behandelingen voort te zetten. Wat houden we graag vast, en wat laten we graag zo snel mogelijk achter ons?

In het eerste deel van deze lezing bespreken Arne Popma en Marloes Kleinjan waarom het belangrijk is dat beleidsmakers en politici jongeren betrekken bij het zoeken naar oplossingen voor de uitdagingen die de coronacrisis voor hen meebrengt.

Kinderen en jongeren zijn weinig kwetsbaar voor de medische gevolgen van de coronacrisis, toch hebben de generieke coronamaatregelen hen hard geraakt. Over kinderen (basisschoolleeftijd) weten we nu dat zij niet of nauwelijks een rol spelen bij het verspreiden van het virus. Het uitgangspunt voor elk beleid dat hen raakt zou daarom bijvoorbeeld kunnen zijn dat zij te állen tijde van álle normale voorzieningen gebruik zouden moeten kunnen blijven maken. Gewoon naar school, naar de sportvereniging en naar de hulpverlening. Voor jongeren en jongvolwassenen geldt dat zij waarschijnlijk wél een rol spelen in het verspreiden van het virus. We gaan in op het belang van het onderkennen dat onder oudere jongeren steeds minder steun bestaat voor de generieke maatregelen. Dit is  geen vreemde reactie: zij zijn de afgelopen maanden beknot is in hun leefwereld. Met de versoepeling van de maatregelen nemen zij de ruimte waaraan oudere jongeren zo’n behoefte hebben. Dat zij zich afzetten tegen gezag kunnen we afdoen als normaal voor hun ontwikkeling. We kunnen dat gegeven ook aangrijpen als een kans om hen te erkennen als volwaardig medeburger en om hen te leren samen met ons maatschappelijke verantwoordelijkheid te dragen voor wat er moet gebeuren. Hiervoor is de politiek mede aan zet. Bij het vormgeven van beleid rondom jongeren en de coronacrisis is het ook van belang om rekening houden met kwetsbare jongeren, die door de maatregelen mentale problemen ontwikkelen.

In het tweede deel van de lezing gaan Marloes Kleinjan en Arne Popma samen met ervaringsdeskundige Jesse Vos dan ook dieper in op de vraag wat jongeren zelf nodig hebben om mentaal gezond te kunnen blijven. In een recent groot landelijk participatief onderzoek naar de mentale gezondheid van jongeren in het basis- en voortgezet onderwijs, mbo en hbo, hebben jongeren een aantal heldere oproepen gedaan aan volwassenen in het algemeen, en aan de landelijke politiek. Zij roepen op om hen te ondersteunen bij een goede mentale gezondheid, ook in tijden van corona. We zullen deze oproepen delen en daarna ook live bespreken met jongeren zelf. Hoe willen zij betrokken zijn bij oplossingen rondom de uitdagingen die de coronacrisis voor hen en voor hun mentale gezondheid meebrengt?

Impact van de coronacrisis op psychische hulpverleners

Naast het medische zorgpersoneel is er ook veel druk komen te liggen op psychische hulpverleners. Met de tweede golf en bijbehorende economische klappen, is het zaak om ook deze zorgprofessionals op de been te houden. Wat zijn de gevolgen van de coronacrisis voor het werk en welzijn van professionals die hulp, zorg en ondersteuning geven bij psychische problemen? Is de werkdruk toegenomen? Kunnen ze de zorg bieden die ze voor hun cliënten nodig vinden? En wat doet dit met hun eigen psychisch welbevinden? Het Trimbos-instituut onderzocht dit in opdracht van ZonMw, samen met vertegenwoordigers van beroepsverenigingen, koepels van zorgaanbieders en andere partijen zoals MIND en Hogeschool Inholland.

Voor dit onderzoek is een vragenlijst online uitgezet in de periode dat de eerste besmettingspiek voorbij was en de coronamaatregelen versoepeld werden en iedereen dacht dat we het ergste hadden gehad. De lijst werd ingevuld door bijna 1.900 professionals (waaronder jeugdhulpprofessionals) met directe cliëntcontacten voor psychische hulp tijdens de coronacrisis.

Uit de eerste cijfers blijkt dat de coronacrisis merkbaar impact had én nog heeft op de werkomstandigheden en het welzijn van deze professionals. Zij ervaarden een hogere werkdruk en konden niet altijd de zorg leveren die zij voor de cliënt nodig achtten. Gezondheid en functioneren gingen achteruit en een relatief groot deel van de professionals leefde ongezonder dan voor de crisis. Meer dan de helft van de professionals had dan ook behoefte aan hulp of ondersteuning. Het team heeft vervolgens interviews over deze eerste cijfers gehouden.

Tijdens de lezing gaat Marja van Bon in op de inzichten en aanbevelingen die dit heeft opgeleverd. Alvast meer lezen over dit onderzoek? Bekijk het rapport met kerncijfers

Onderzoek naar de mentale gezondheid van kinderen tijdens corona

Vier academische instellingen voor kinder- en jeugdpsychiatrie (Accare, Curium, Karakter, Levvel) zijn in een unieke samenwerking een onderzoek gestart naar de mentale gezondheid van kinderen met psychische problemen tijdens de coronacrisis: DREAMS.

Tinca Polderman vertelt over dit onderzoek, dat als doel heeft om inzicht te krijgen in de specifieke mentale problemen – of juist positieve effecten – die de coronacrisis heeft op kinderen en jongeren in de Nederlandse kinder- en jeugdpsychiatrie. Ook vergelijkt ze de data met een Nederlandse normgroep: reageren jeugdigen met ernstige psychische problemen anders op de coronacrisis dan Nederlandse kinderen zonder voorafgaande mentale problemen? En wat zijn de mogelijkheden om onze zorg op de uitkomsten aan te passen?

Coronamaatregelen en het balanceren tussen fysieke veiligheid op korte termijn en een gezonde ontwikkeling van kinderen en jongeren op lange termijn

Het Nederlands Jeugdinstituut kreeg vanaf dag één van de coronacrisis de opdracht om de informatievoorziening voor kinderen, jongeren, ouders, professionals en gemeenten te verzorgen. Hoe doe je dat eigenlijk voor de verschillende doelgroepen als er veel onzekerheid en onwetendheid is, adviezen en regels vanuit de Rijksoverheid en het RIVM regelmatig veranderen, er veel nieuws (en nepnieuws) verschijnt? Als er nieuwe wetenschappelijke inzichten uit andere landen komen, indrukwekkende ervaringsverhalen verschijnen en gezinnen en professionals voor persoonlijke dilemma’s en een veelheid aan vragen, soms zonder een simpel antwoord, komen te staan?

Als kennisinstituut stelde het NJi zich tot doel om betrouwbare, praktisch toepasbare en geïntegreerde kennis (van het hoofd, het hart en de handen) snel beschikbaar te stellen. Soms om een concreet antwoord te geven op een vraag, maar vaker om kinderen, jongeren, ouders, opa’s en oma’s, professionals en gemeenten met deze kennis houvast te bieden om hun eigen persoonlijke of professionele afwegingen te maken.

Anita Kraak behandelt de vragen: Welke lessen kwamen er voort gedurende de verschillende fasen van de coronacrisis? Hoe geven die lessen ook nu nog richting? En welke rol kan die kennis spelen, zelfs als we veel niet weten en de samenleving door een klein, onzichtbaar virus geconfronteerd wordt met haar niet-maakbaarheid?