De POH-jeugd in de regio Maastricht biedt laagdrempelige ondersteuning voor jeugdvragen bij de huisarts.

De POH-jeugd wordt vanuit eerstelijns-zorgbedrijf Zorg in Ontwikkeling (ZiO) ingezet bij huisartsenpraktijken in een aantal gemeenten van Maastricht-Heuvelland (Maastricht, Meerssen, Eijsden-Margraten en Valkenburg), voor ondersteuning aan kinderen van 0 tot 18 jaar en hun ouders. Deze ondersteuning is breed, dus is niet alleen ggz-gerelateerd. Het gaat bijvoorbeeld ook over opvoedondersteuning. De POH-jeugd heeft – anders dan de huisarts – voldoende tijd voor vraagverheldering en kan daarom goed in kaart brengen wat er aan de hand is en welke hulp ingeschakeld dient te worden. Daarmee worden eventuele verwijzingen gerichter. Huisartsen verwijzen in de praktijk zelf nog weinig door naar derden, maar het is mogelijk en komt soms voor als bijvoorbeeld direct duidelijk is wat er aan de hand is en welke hulp nodig is. Hoe vaak dit gebeurt verschilt ook per huisarts, maar veelal wordt eerst de POH-jeugd ingeschakeld. De POH-jeugd geeft zelf individuele begeleiding aan kinderen, maar ook aan de ouders (of het gezin samen). Hier is geen limiet aan gesteld, maar er moet wel sprake zijn van huisartsenzorg. Soms is een intake of een enkel adviesgesprek voldoende voor ouders. Als het nodig is door te verwijzen, dan zorgt de POH-jeugd voor een goede overdracht en overbrugging. De POH-jeugd legt ook de verbinding tussen huisartsen en het gemeentelijke team Jeugd. Afstemming en samenwerking spelen een essentiële rol bij de functie van POH-jeugd. De POH-jeugd wordt vaak gevraagd om aan te sluiten bij casuïstiekbesprekingen. Om de week zijn er ook casuïstiekbesprekingen met alle POH’s-jeugd. Dit sluit aan op de behoefte om met elkaar uit te wisselen en van elkaar te leren, zeker omdat het een solistische functie betreft.

Er zijn verschillende manieren waarop kinderen binnenkomen bij de POH-jeugd, behalve de huisartsenpraktijk. Bijvoorbeeld via scholen, het gemeentelijke team Jeugd, jeugdartsen, etc. De huisarts wordt wel altijd betrokken bij de aanmeldingen. Soms wordt er vanuit school een duidelijk probleem gesignaleerd (bijvoorbeeld trauma), dan wordt met de POH-jeugd overlegd, waarna er in samenspraak met de huisarts een verwijzing wordt opgesteld.

De POH-jeugd zit in verschillende praktijken op plekken waar ruimte is. Er is vooraf een selectie gemaakt op basis van beschikbaarheid. De afspraak is dat patiënten van andere huisartsen ook op die beschikbare locaties kunnen komen. De patiënten krijgen uitgelegd dat ze ondanks de locatie naar de POH-jeugd van hun eigen huisarts gaan.

Wat waren de aanleiding en doelstelling?

In 2016 werd door de gemeente een bijeenkomst georganiseerd met huisartsen om onder andere de verwijzingen na de transitie te bespreken. ZiO was daar ook bij aanwezig. Daar werd vanuit huisartsen aangegeven dat het wellicht helpend kan zijn als er een POH-jeugd kwam, vergelijkbaar met de POH voor volwassenen.

Wat zijn de resultaten tot nu toe?

Terugkijkend is het niet anders gelopen dan verwacht, maar het is nog niet zoals het zou kunnen zijn. De POH-jeugd is een functie in ontwikkeling. Er zijn verwijzingen naar de specialistische zorg die nog niet langs de POH-jeugd gaan, terwijl je liever zou willen dat dit wel gebeurt.

Waar is de POH-jeugd in regio Maastricht trots op?

Er is veel en goed contact met zorgaanbieders en andere partners. Er is geen concurrentie en de functie wordt gezien als aanvulling op wat er al is. Het is ook mooi om te zien hoe het enthousiasme van huisartsen groeit en dat de verwijzingen naar de POH-jeugd toenemen. “Ik ben trots op het feit dat er niks was en wat de praktijkondersteuners hebben neergezet in twee jaar tijd. En dat alle belanghebbenden daar tevreden over zijn.”

Welke vraagstukken zijn bij deze variant van belang?

Heldere doelstellingen

Vanuit de gemeente was er behoefte aan grip, inzicht en verbinding tussen de verschillende partijen. De gemeente heeft als doel om de jeugd-ggz te verbeteren en onnodige verwijzingen te voorkomen door inzet van de POH-jeugd: de juiste zorg op de juiste plek. Het hoeft niet per se minder te worden (al zou dat mooi zijn), maar belangrijker is dat de juiste zorg geleverd wordt. De doelstelling is dus niet primair een kostenreductie.

In Valkenburg kwam de vraag vanuit de huisartsen en in andere gemeenten moesten de huisartsen in zeker mate overtuigd worden. Uiteindelijk hebben alle partijen dezelfde hoofddoelstelling, namelijk de beste zorg voor de patiënt leveren. Het is belangrijk dat er duidelijkheid en overeenstemming is op dat vlak (bijvoorbeeld ook in taalgebruik: gaat het om de ‘patiënt’ of om de ‘burger’?).

Inzicht in de context

Er is een groot verschil tussen gemeenten onderling wat betreft de structuren (team Jeugd of sociaal team). De huisartsen verschillen en (de zwaarte van) de problematiek ook. Problematiek rondom vechtscheidingen zijn wezenlijk anders dan meisjes die vastlopen in perfectionisme. Er is geen blauwdruk die je in elke gemeente kunt toepassen. Als POH-jeugd stel je je flexibel op en doe je het werk en geef je jouw oordeel op basis van jouw expertise. Je werkt niet per se op een andere manier in de verschillende contexten, maar je stelt je zo op dat je aan kan sluiten.

Samenwerking

De samenwerking is heel belangrijk en wordt gestimuleerd vanuit de functie van POH-jeugd. De POH’s-jeugd hebben vanuit ZiO heel bewust contact gezocht met de huisartsen om elkaar goed te leren kennen in het begin. Persoonlijk contact heeft een grote meerwaarde. Zo blijf je in het vizier en word je gevonden. Als je eenmaal in beeld bent, lijkt het echter vanzelf te gaan. Soms zijn er individuele afspraken met huisartsen over werkwijzen en dergelijke. Daarnaast is er veel contact met andere betrokken partijen (school, gemeente). De POH-jeugd heeft de rol van verbinder in het veld.

Regie en verantwoordelijkheid

De regie ligt bij de POH-jeugd en de eindverantwoordelijkheid ligt bij de huisarts. De POH-jeugd levert immers huisartsenzorg. De POH-jeugd zorgt ervoor dat de huisarts altijd goed op de hoogte is. Als een patiënt een officiële klacht zou indienen, dan is ZiO verantwoordelijk voor de klacht (daar ligt de actie), maar juridisch gezien blijft de huisarts verantwoordelijk.

Functieprofiel

Het schrijven van een functieprofiel heeft geen prioriteit gehad, maar inmiddels groeit deze vraag wel. De POH-jeugd geeft aan behoefte te hebben aan een functieprofiel omdat dit kaders geeft voor de taken en werkzaamheden. Een landelijk functieprofiel zou handig kunnen zijn, indien het dezelfde rolinvulling betreft. Het is biedt daarnaast de mogelijkheid om te leren van anderen en hoe zij de functie vormgeven. Er wordt naar gestreefd dat de POH-jeugd breed ingesteld is en niet alleen vanuit de huisartsenzorg denkt.

Financiering en juridische kaders

De POH-jeugd wordt gefinancierd door de gemeente. ZiO levert de POH-jeugd aan de verschillende huisartsenpraktijken in de regio Maastricht. ZiO levert een deel van de huisartsenpraktijken ook praktijkmanagers of ICT-systemen, maar alleen het stuk jeugd wordt door de gemeente gefinancierd.

De eindverantwoordelijkheid ligt bij de huisarts, maar er zijn juridische vraagstukken: wat zet je in het dossier en waar dien je rekening mee te houden als er bijvoorbeeld sprake is van een vechtscheiding (belastende informatie en privacy). De huisarts kopieert de verslaglegging van de POH-jeugd. Dit punt heeft niet specifiek met POH-jeugd te maken, maar is jeugdzorg breed een onderwerp van discussie.

Dossiervorming en logistiek

De ICT-systemen liepen bij de start wat achter, maar inmiddels is er een nieuw systeem waarin de POH-jeugd registreert, dat gekoppeld is aan het HIS (huisartsensysteem). De huisartsen kunnen zo volgen wat er gebeurt bij de POH-jeugd. Er is daarnaast telefonisch overleg om te sparren als dat nodig is. Sommige praktijken bieden de POH-jeugd toegang tot het HIS, maar dit gebeurt niet standaard.

ICT-technisch zou het beter kunnen, maar het proces duurt lang. De koppeling van de twee systemen heeft bijvoorbeeld lang op zich laten wachten. Daarnaast is er een ander logistiek probleem rondom verwijzingen. De POH-jeugd maakt nu een verwijstekst en stuurt deze beveiligd door naar de huisarts. De huisarts moet de verwijzing maken (en adresgegeven invoeren, etc.), maar er vindt geen terugkoppeling plaats wanneer de verwijzing is verstuurd. Nu komt er een nieuwe optie in het systeem waarin de huisarts alleen nog akkoord hoeft te geven. Dit zal waarschijnlijk sneller werken.

Er zijn veel zaken die speciaal ingeregeld moeten worden voor de POH-jeugd, vanwege de uitzonderingspositie. Dit maakt dat processen vertraagd werken.

Bekijk uitleg bij alle vraagstukken die komen kijken bij jeugd-ggz ondersteuning in het voorveld

Factsheet POH-jeugd Maastricht

ZIO heeft de gegevens uit deze registraties en de bevindingen van de POH Jeugd gebundeld in het rapport POH Jeugd in Maastricht Heuvelland.

Regionale samenwerking in de zorg werkt! Voorbeelden zijn een betere samenwerking tussen partijen (gemeenten, huisartsen, jeugd ggz, jeugdhulp, onderwijs, etc.) en kostenbesparing door minder verwijzingen naar jeugd ggz/jeugdhulp. Lees meer hierover in het Magazine Blauwe Zorg in de wijk.