De Praktijkondersteuner ggz Kind en Jeugd (POH-jeugd) in Purmerend is een professional die werkzaam is binnen een huisartsenpraktijk. De praktijkondersteuner heeft een poortwachtersfunctie en vormt de verbinding in het voorveld tussen de huisarts, het jeugd(wijk)team, het loket jeugd en scholen.

Kinderen en jongeren tot 18 jaar komen bij de POH-jeugd met vragen over aandachtsproblematiek, angst, woede, druk gedrag, slaapproblemen, eenzaamheid, depressie en meer. De intake is  bij voorkeur met ouders en kind samen. Het streven is om een kind binnen twee weken nadat hij of zij bij de huisarts is geweest te spreken. Op basis van de vraagverheldering beoordeelt de POH-jeugd hoeveel gesprekken nodig zijn en of een kind al dan niet meteen doorverwezen moet worden naar bijvoorbeeld de (specialistische) jeugd-ggz. De POH-jeugd biedt zelf ook kortdurende behandelingen en soms overbruggingszorg als er sprake is van lange wachtlijsten bij instellingen. De POH-jeugd heeft de vrijheid om te doen wat nodig is (denk ook aan gesprekken met school). Een belangrijke taak van de POH-jeugd is normaliseren: “Een diagnose heeft niet altijd een meerwaarde en specialistische zorg is niet altijd nodig. Uitleg, geruststelling en handelingsadviezen zijn vaak al voldoende. We moeten niet te veel medicaliseren”.

Wat waren de aanleiding en doelstelling?

De gemeente Purmerend was een van de eerste gemeenten die begon met de pilot POH-jeugd. Rond de transitie zijn de gesprekken tussen gemeente en huisartsen (huisartsencoöperatie van Zaanstreek en Waterland) op gang gekomen en werd de vraag gesteld: wat is er nodig? Dit werd door huisartsen gewaardeerd. De samenwerking van de gemeente met de huisartsen is van oudsher erg goed; er is onderling vertrouwen.

Wat zijn de resultaten tot nu toe?

Huisartsen zijn zeer tevreden over het werk van de POH-jeugd, zowel vanwege de mogelijkheid om passende hulp te bieden als het feit dat zij daarbij worden ontlast. De POH-jeugd biedt continuïteit en laagdrempelige expertise en wordt steeds meer gevonden; dit heeft ook te maken met de maatschappelijke veranderingen (denk aan passend onderwijs).

Waar is de POH-jeugd in Purmerend trots op?

“Ik ben er trots op dat het in veel gevallen lukt om het binnen de huisartsenpraktijk te houden, waar vroeger werd doorverwezen naar de jeugd-ggz.”

Welke vraagstukken zijn bij deze variant van belang?

Heldere doelstellingen

De inzet van de praktijkondersteuner jeugd is vanuit de inhoud en in nauwe samenwerking tussen gemeente en huisartsen ontstaan. Het doel is om hulp licht en laagdrempelig aan te bieden. Voor alle partijen staat het belang van het kind en het gezin voorop. Dit was voor iedereen helder. Daarnaast is er een financiële doelstelling vanuit de gemeente, namelijk een kostenreductie.

Inzicht in de context

De gemeentelijke context bepaalt welke manier van inhoudelijke benadering en van samenwerken het beste is. Er zijn in Purmerend verschillende wijken met verschillende soorten problematiek (zoals armoede of opvoedvraagstukken). De zwaarte van de problematiek vraagt andere kennis van de praktijkondersteuner. De samenwerkingspartijen die worden betrokken kunnen verschillen (meer met het CJG of juist met school), maar de werkwijze van de POH is op zichzelf niet zozeer anders in verschillende contexten. De gemeente ondersteunt het idee van de POH-jeugd, waardoor er veel mogelijkheden zijn om overal een goede manier van werken uit te rollen.

Samenwerking

Er is een goede samenwerking tussen de gemeente en de huisartsenpraktijken en dat is een belangrijke succesfactor. De gemeente geeft vertrouwen, is enthousiast en is bereid om te bieden wat nodig is. Dit helpt om vorm te geven aan deze ondersteuningsvorm. Daarnaast wordt er samengewerkt met andere partijen. Een van POH’ers sluit bijvoorbeeld standaard aan bij de besprekingen van het jeugdwijkteam, andere POH’ers schuiven daar af en toe bij  aan. “De lijnen zijn korter, je kent elkaar en weet wat iedereen doet.” De andere partners (bijvoorbeeld het jeugdloket) werken nog onvoldoende samen met de huisartsen. Dat is een punt voor verbetering. Het begint wel te komen dat bijvoorbeeld bij het jeugdloket wordt afgeschaald naar de POH-jeugd, maar hier ligt nog wat werk te doen.

Regie en verantwoordelijkheid

De huisarts is eindverantwoordelijk voor het traject dat een kind bijde de POH-jeugd volgt. De verwijzingen lopen bijvoorbeeld altijd via de huisarts. De POH-jeugd schrijft in de praktijk de verwijsbrief namens de huisarts en de naam van de POH-jeugd staat hier altijd bij vermeld. Alles wordt geregistreerd in het huisartsensysteem (HIS). De POH-jeugd zet alles klaar voor de huisarts (verwijsbrief) en die wordt op de hoogte gebracht en geeft akkoord.

“Het vertrouwen groeit en de huisarts gaat er inmiddels vanuit dat de POH-jeugd een goede inschatting kan maken.” Er vindt niet altijd terugkoppeling plaats vanuit instellingen waarnaar wordt doorverwezen. “Daar is wel behoefte aan om zo een patiënt te kunnen volgen en erachter te komen of een hypothese klopt.” Er moet dus een slag gemaakt worden op de terugkoppeling, omdat het nuttige informatie oplevert.

Functieprofiel

Er is geen functieprofiel POH-jeugd beschikbaar. “Het verschilt ook per huisartsenpraktijk wat passend is.” Belangrijk is wel dat de POH-jeugd een ervaren professional is. Het is nodig om (levens)ervaring en kennis van psychiatrische ziektebeelden te hebben in deze functie. Je moet verder zelfstandig kunnen werken, een allrounder zijn, over sterke sociale vaardigheden beschikken en kunnen netwerken. Er is niet zoveel behoefte aan een uitgeschreven functieprofiel, juist omdat er verschillende praktijken zijn met verschillende wensen. De praktijkondersteuners vinden het soms moeilijk om in te schatten of ze moeten doorverwijzen naar meer specialistische hulp. Het is de vraag of een functieprofiel daar antwoord op geeft. Uit een evaluatie met een instelling bleek dat zij de doorverwijzingen in alle gevallen terecht vonden; dat is een goed signaal.

Financiering en juridische kaders

Er zijn verschillende financieringsconstructies in Purmerend. In totaal zijn er zes praktijkondersteuners, waarvan er twee gedetacheerd zijn vanuit een ggz-instelling en volledig door de gemeente worden gefinancierd. De andere vier zijn in dienst van de huisartsen zelf (deels met financiering van de gemeente). De POH-jeugd in Purmerend zit op het grensvlak van huisartsenzorg en sociaal domein. Binnen de huisartsenzorg mogen voor de POH-jeugd extra uren POH-ggz ingezet worden vanuit de zorgverzekeraar, mits de praktijk nog niet aan het maximum aantal uren zit dat voor een praktijk is toegestaan. De meeste praktijken hebben dus hun aantal uren POH-ggz uitgebreid. Dan wordt de POH-jeugd betaald vanuit de zorgverzekeringswet. Er waren ook praktijken die al aan het maximum aantal uren zaten, hier is ook de gemeente de financier. Detachering (of kostenmaatschap) is voornamelijk een keuze geweest van individuele praktijken. Sommige praktijken vonden vrijheid (geen werkgeversrol) het zwaarst wegen, andere juist het binden van vaste krachten (bij detachering is er meer kans op wisselingen). In alle gevallen zijn duidelijke afspraken nodig over zowel personele als (medisch) inhoudelijke vraagstukken.

Dossiervorming en logistiek

Er wordt geregistreerd in het HIS (huisartsensysteem). “Als verlengde van de huisarts is er een medisch beroepsgeheim.” Dit vormt geen knelpunt in de praktijk. Er is voor alle POH’ers plek op de locaties van de huisartsenpraktijken en om dit te kunnen realiseren is er een planning gemaakt (o.b.v. onder andere werkdagen). De POH’ers sluiten soms aan bij de koffiepauzes van de praktijken waar ze niet fysiek zitten, om het contact met de huisartsen te onderhouden.

Bekijk uitleg bij alle vraagstukken die komen kijken bij jeugd-ggz ondersteuning in het voorveld