American Psychiatric Association. DSM-5 Task Force. Diagnostic and statistical manual of mental disorders: DSM-5. Washington, D.C.: American Psychiatric Publishing; 2014.

Bergen, H.A., Martin, G., Richardson, A.S., Allison, S., & Roeger, L. (2004). Sexual abuse, antisocial behaviour and substance use: gender differences in young community adolescents. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 38(1-2), 34-41.

Bransen, E., Schipper, H., Mutsaers, K., Haverman, M., & Blekman, J. (2008). Aard en omvang van middelengebruik bij licht verstandelijk gehandicapte jongeren. Een eerste verkenning bij jongeren zelf en hun begeleiders. Utrecht: Trimbos-instituut.

Bransen, E., Schipper, H., & Blekman, J. (2009). Middelengebruik door jongeren met een licht verstandelijke handicap: Een eerste verkenning van aard en omvang. Tijdschrift voor Verslaving, 4, 37-49.

Caspi, A., & Moffitt, T.E. (2018). All for one and one for all: mental disorders in one dimension. American Journal of Psychiatry, 175, 831-844.

Castellanos, N., & Conrod, P. (2006). Brief interventions targeting personality risk factors for adolescent substance misuse reduce depression, panic and risk-taking behaviours. Journal of Mental Health, 15(6), 645-658.

Couwenbergh, C., van den Brink, W., Zwart, K., Vreugdenhil, C., van Wijngaarden-Cremers, P., van der Gaag, R.J. (2006). Comorbid psychopathology in adolescents and young adults treated for substance use disorders: a review. European Child and Adolescent Psychiatry, 15(6), 319-328.

Couwenbergh, C. (2009). Substance abuse and its co-occurrence with other mental health problems in adolescents. Nijmegen: Radboud Universiteit Nijmegen

Dam, C. van, Nijhof, K., Scholte, R., & Veerman, J.W. (2010). Evaluatie Nieuw Zorgaanbod. Gesloten jeugdzorg voor jongeren met ernstige gedragsproblemen. Nijmegen: Radboud Universiteit Nijmegen

De Jonge, M., Nijkamp, L., & Bilderbeek, B. (2021). 3-MMC: Gebruikers in beeld. Een verkennend onderzoek naar ervaringen met 3-MMC. Trimbos Instituut. https://www.trimbos.nl/docs/92170b62-0796-4b32-95cf-f4bb2e22f921.pdf

Dekkers, T. (2020). ADHD en risicogedrag bij jongeren. Kind & Adolescent Praktijk, 19(3), 29-29.

Didden, R., VanDerNagel, J. E. L., Delforterie, M., & Duijvenbode, N. van (2020). Substance use disorders in people with intellectual disability. Current Opinion in Psychiatry, 33(2), 124-129. doi: 10.1097/YCO.0000000000000569.

Duijvenbode, N. van, VanDerNagel J. E. L., Didden, R., Engels, R. C. M. E., Buitelaar, J. K., Kiewik, M., & Jong, C. A. J. de (2015). Substance use disorders in individuals with mild to borderline intellectual disability: Current status and future directions. Research in Developmental Disabilities, 38, 319-328.

EBRO Module Vroege Psychose (2017). Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ. Utrecht.

EMCDDA (European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction). (2007). Drugs use and related problems among very young people (under 15 years old). Lissabon: European Monitoring Centre for Drugs and Drug Addiction.

Evren, C., Kural, S., & Cakmak, D. (2006). Clinical correlates of childhood abuse and neglect in substance dependents. Addictive Behaviors, 31(3), 475-485.

Ferdinand, R. F., Sondeijker, F., Ende, J. van der, Selten, J. P., Huizink, A., & Verhulst, F. C. (2005). Cannabis use predicts future psychotic symptoms, and vice versa. Addiction, 100(5), 612-618.

Gezondheidsraad (2018). Alcohol en hersenontwikkeling bij jongeren. Publicatienummer: 2018/23.

Van Goor, M. (2020). Lachgas. Trimbos Instituut. https://www.trimbos.nl/docs/fff0f1ee-c774-4ed0-adbb-b63493d6450f.pdf

Griswold, K. S., Aronoff, H., Kernan, J. B., Kahn. L. S. (2008). Adolescent substance use and abuse: recognition and management. American Academy of Family Physicians, 77(3), 331-336.

Hammink, A., Barendregt, C., ter Beek, E., de Jonge, E., & van de Mheen (2016). Middelengebruik in de JeugdzorgPlus. Een verdiepend onderzoek naar aanleiding van de longitudinale Effectmonitor Jeugdzorgplus naar de prevalentie, diagnostiek en behandeling van (problematisch) middelengebruik bij jongeren in de jeugdzorgplus instellingen. Instituut voor Onderzoek naar Leefwijzen en Verslaving. Geraadpleegd op 5 juli 2021, van https://ivo.nl/wp-content/uploads/2018/08/2016-12-Middelengebruik-in-JeugdzorgPlus.pdf

Hendriks, V., Blanken, P., Croes, E., & Schippers, G. (2018). Multidisciplinaire richtlijn Stoornissen in het gebruik van cannabis, cocaïne, amfetamine, ecstasy, GHB en benzodiazepines.

Hendriks, V. & Moska, C. (2022). Middelgerelateerde en verslavingsstoornissen. In R. Lindauer & W. Staal (Red.), Handboek Kinder- en jeugdpsychiatrie (pp. 497–510). Amsterdam, Nederland: Boom.

Henquet, C. (2006). Ecogenetic Studies of Cannabis as a Cause of Psychosis.Maastricht: Universiteit Maastricht.

Hulshoff, A., Wegen, S., & Ouden, R. den (2009). Kinderen, jongeren en adolescenten met verslavingsproblemen. In: R. Rutten, C. Loth, & A. Hulshoff (Red.) (2009), Verslaving. Handboek voor zorg, begeleiding en preventie. Maarssen: Elsevier gezondheidszorg.

IVZ/Landelijk Alcohol en Drugs Informatie Systeem. (2010). Jongeren in de ambulante verslavingszorg in Nederland (2004-2008). Houten: Stichting Informatievoorziening Zorg (IVZ).

Kepper, A., Veen, V., Monshouwer, K., Stevens, G., Drost, W., de Vroome, T., & Vollebergh, W. (2009). Middelengebruik bij jongens in Justitiële Jeugdinrichtingen. Het gebruik van tabak, alco-hol, cannabis en harddrugs bij jongens met en zonder PIJ-maatregel. Universiteit Utrecht, Utrecht.

Kepper, A., Monshouwer, K., Van Dorsselaer, S., & Vollebergh, W. (2011). Substance use by adolescents in special education and residential youth care institutions. European Child & Adolescent Psychiatry, 20(6), 311-319.

Kessler, R. C., Berglund, P., Demler, O., Jin, R. Merikangas, K.R., & Walters, E.E. (2005). Lifetime prevalence and age-of-onset distributions of DSM-IV disorders in the National Comorbidity Survey Replication. Archives of General Psychiatry, 62, 593-602.

Kleinjan, M., Willemsen, M. C., & Bommelé, J. (2019). Rookpreventie bij jongeren: effectieve interventies en andere mogelijkheden voor preventie van roken bij jongeren.

Kotov, R., Krueger, R. F., Watson, D., Achenbach, T.M., Althoff, R. R., Bagby, R.M., e.a. (2017). The Hierarchical Taxonomy of Psychopathology (HiTOP): a dimensional alternative to traditional nosologies. Journal of Abnormal Psychology, 126 (4), 454-477.

Littlewood, A. K., Sher, K.J. & Wood, P. K. (2010). Do changes in drinking motives mediate the relation between personality change and “maturing out” of problem drinking? Journal of Abnormal Psychology, 119, 93-105.

Lynskey, M. T., & Hall, W. (2001). Attention deficit hyperactivity disorder and substance use disorders: Is there a causal link? Addiction, 96(6), 815-822.

Matthys, W., Schuren, L. J. M. J. van der, Nordquist, R. E., & Zonnevylle-Bender, M. J. S. (2006). Factoren die bij kinderen en adolescenten een risico vormen voor gebruik, misbruik en afhankelijkheid van middelen. Den Haag: ZonMW.

Mohle, M., van Gelder, N., Rombouts, M., Scheffers- van Schayck, T. & Monshouwer, K. (2021). Preventie en gebruik van alcohol, tabak, cannabis en andere middelen in de residentiele jeugdzorg. Kerngegevens uit het EXPLORE-onderzoek. Trimbos-instituut. Geraadpleegd op 5 juli 2022, van https://www.trimbos.nl/wp-content/uploads/2022/01/AF1922-Preventie-en-gebruik-van-alcohol-tabak-cannabis-en-andere-middelen-in-de-residentiele-jeugdzorg.pdf

Monshouwer, K., Bolier, L., Verdurmen, J. & Vermeulen-Smit, E. (2008). Behandeling van problematisch drinkende jongeren. Verslaving, 4 (3), 31-41. DOI:10.1007/BF03078935

Morojele, N. K. & Brook, J. S. (2006). Substance use and multiple victimisation among adolescents in South Africa. Addictive Behaviors, 31(7), 1163-1176.

Mos, K. & Kaptijn, E. (2008). Multidimensionale familietherapie. Een evidence based intensieve gezinsmethodiek voor gezinnen van jongeren met complexe meervoudige problematiek, p.129-141. In: Hermanns, J. (2008). Gezinsinterventies, aan de slag met problematische opvoedingskwesties. Amsterdam: SWP Uitgeverij

Moska, C. (2019). Youth in Transition Fact Sheet. Den Haag: Parnassia Addiction Research Centre (PARC), Parnassia Groep.

Nauta-Jansen, L., & Hendriks, V. (2006). Middelengebruik, middelenmisbruik en middelenafhankelijkheid. In: Doreleijers, F. B. T., Huisman, J., Vermeiren, R., de Haan, E. (Ed.), Leerboek psychiatrie. Kinderen en adolescenten. Utrecht: Tijdstroom.

Nijhof, K. S., Vermulst, A., Scholte, R. H., van Dam, C., Veerman, J. W., & Engels, R. C. (2011). Psychopathic traits of Dutch adolescents in residential care: identifying subgroups. Journal of abnormal child psychology, 39(1), 59-70.

Ormel, J., Raven, D., Oort, F., van, Harman, C.A. Reijneveld, S.A., Veenstra, R., e.a. (2015). Mental health in Dutch adolescents: a TRAILS report on prevalence, severity, age of onset, continuity, and comorbidity of DSM disorders. Psychological Medicine, 45, 345-360.

Over EAB, van Gils PF, Suijkerbuijk AWM, Lokkerbol J, de Wit GA (2016). Maatschappelijke kostenbatenanalyse van cognitieve gedragstherapie voor alcohol- en cannabisverslaving. Bilthoven: Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu.

Pardini, D., White, H. R., & Stouthamer-Loeber, M. (2007). Early adolescent psychopathology as a predictor of alcohol use disorders by young adulthood. Drug and Alcohol Dependence, 88(1), 38-49.

Poelen, E. A. P., Schijven, E. P., & Vermaes, I. P. R. (2015). De prevalentie van middelengebruik bij jongeren met een licht verstandelijke beperking en ernstige gedragsproblemen in een orthopedagogisch behandelcentrum. Onderzoek & Praktijk, 13(1), 25-37.

Schijven, E. P., Hulsmans, D. H. G., Bex, N., van der Nagel, J. E. L., Lammers, J., Otten, R., & Poelen, E. A. P. (2020). De effectiviteit van Take it personal! Een programma voor geïndiceerde preventie van middelengebruik bij jongeren met een licht verstandelijke beperking en gedragsproblemen. LVB Onderzoek & Praktijk, 18, 33-42.

Schubiner, H., Tzelepis, A., Milberger, S., Lockhart, N., Kruger, M., Kelley, B. J., et al. (2000). Prevalence of attention-deficit/hyperactivity disorder and conduct disorder among substance abusers. Journal of Clinical Psychiatry, 61(4), 244-251.

Smit, E., Verdurmen, J., Monshouwer, K. & Bolier, L. (2007). Jongeren en verslaving. De effectiviteit van behandelinterventies voor jongeren. Utrecht: Trimbos-instituut.

Snoek, A., Wits, E., Stel, J. van der, & Mheen, D. van de (2010a). Kwetsbare groepen jeugdigen en (problematisch) middelengebruik: visie en interventiematrix. Rotterdam: IVO.

Snoek, A., Wits, E., Mheen, D. van de, Wilbers, G. (2010b). Vroegsignalering. Richtlijn vroegsignalering middelenmisbruik of –afhankelijkheid bij jongeren. Rotterdam: IVO.

Steenhuis, I. H. M., & Van der Poel, E. (2009). Alcohol- en drugsgebruik bij licht verstandelijk gehandicapte jongeren in de leeftijd van 15-25 jaar. Maandblad Geestelijke Volksgezondheid, 64, 66-78.

Teng, Z., Pontes, H. M., Nie, Q., Xiang, G., Griffiths, M. D., & Guo, C. (2020). Internet gaming disorder and psychosocial well-being: A longitudinal study of older-aged adolescents and emerging adults. Addictive Behaviors, 110, 106530. https://doi.org/10.1016/j.addbeh.2020.106530

Trimbos. (z.d.) Gameverslaving. Geraadpleegd op 5 juli 2022, van https://www.gameninfo.nl/verslaving/over-gameverslaving

Van der Nagel, J. E. L., Kiewik, M., & Didden, R. (2017). Handboek LVB en verslaving. Amsterdam: Boom Uitgeverij.

Van der Waerden, J. (2017). Bij verslaving beter screenen op ptss. Zorg+ Welzijn, 23(5), 18-19.

Vaughn, M. G., Ollie, M. T., McMillen, J. C., Scott, L., Jr., & Munson, M. (2007). Substance use and abuse among older youth in foster care. Addictive Behaviors, 32(9), 1929-1935.

Wiers, R. W. & Stacy, A. W. (2006). Handbook of implicit cognition and addiction. Sage Publications.

Wisselink, D.J., Kuijpers, W.G.T., Mol, A. (2016). Kerncijfers verslavingszorg 2015. Stichting informatie Voorziening Zorg. Geraadpleegd op 5 juli 2022, van https://www.vnn.nl/sites/default/files/2018-06/Kerncijffers Verslavingszorg 2015.pdf

Wijngaarden, P. J. M. van, & Gaag, R. J. van der (2010). Verslaving als ontwikkelingsstoornis. Kind en Adolescent, 31(4), 174-187.

Wijngaarden-Cremers, P. J. M. van, Hansman-Wijnands, M., & Gaag, R. van der (2011). Middelenmisbruik en comorbiditeit. In: M. Clerkx, R. de Groot, & F. Prins (2011). Grensoverschrijdend gedrag van pubers. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.

 

Zorgstandaard Psychose (2017). Netwerk Kwaliteitsontwikkeling GGZ. Utrecht.