Wanneer signalen van mensenhandel of seksuele uitbuiting herkend worden, is het belangrijk dat deze vervolgens op een goede plek terecht komen en dat er actie wordt ondernomen. Samenwerking in de keten is hiervoor essentieel. Diverse organisatie en instanties kunnen en moeten betrokken zijn in de aanpak van deze problematiek.

Melden van signalen

Er zijn verschillende mogelijkheden bekend om lokaal en landelijk vermoedens en signalen te melden en te bespreken. Omstanders (bijvoorbeeld vrienden, ouders en ook horeca), professionals uit onderwijs, jeugdhulp, jongerenwerk en andere sectoren kunnen bij deze meldpunten terecht met vragen en signalen. Omdat seksueel geweld en exploitatie van minderjarigen vormen zijn van kindermishandeling horen professionals die met jeugdigen werken stappen te ondernemen conform de Meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling. Bij sommige meldpunten kunnen ook signalen van daders worden gemeld.

• Regionaal meldpunt (bijvoorbeeld Limburg, het meldpunt onderzoekt, verifieert, stelt vast, classificeert en koppelt terug)
• Veilig Thuis (regionaal)
• Watch Nederland (landelijk)
• Zorgtafel, overlegtafel etc (al dan niet voor mensenhandel of specifiek seksuele uitbuiters). Hier zitten meerdere organisaties bij elkaar aan tafel, waarbij afspraken zijn vastgelegd in een convenant
• Zorg coördinator mensenhandel (meestal belegd bij één organisatie in de regio).
• CoMensha (coördineert de hulp aan meerderjarige slachtoffers, maar biedt ook advies over minderjarigen)
• Meld misdaad anoniem(landelijk en anoniem)
• Centrum voor Seksueel Geweld (regionaal)

Samenwerken tussen jeugdprofessionals en politie/justitie

De politie, het OM en het medische circuit werken ook aan de aanpak van mensenhandel. Het helpt wanneer hulpverleners structureel in overleg zijn met professionals uit deze werkvelden en wanneer men elkaar en elkaars werkwijze kent.

Een goede samenwerking kan de veiligheid van slachtoffers versterken en is cruciaal bij een vermissing van een jeugdige uit een instelling. In de handreiking voor zorgprofessionals staan tips voor een goede samenwerking met politie en OM in de regio. De handreiking biedt aandachtspunten voor het opbouwen van contact en vertrouwen en het samen in kaart brengen van het netwerk van een slachtoffer. Daarnaast gaat de handreiking in op situaties als de vermissing van een slachtoffer en agressie of onveiligheid binnen de hulp.

Handreiking ‘Hoe zorg je voor goede samenwerking met politie en justitie?’

Speciale teams in de politieketen mensenhandel

Neem in het geval van (vermoedens van) seksuele uitbuiting en mensenhandel contact op met de politie (in jouw regio). Zoek contact met de wijkagent en de specialist mensenhandel/ de mensenhandel rechercheur.

Twee teams houden zich specifiek bezig met mensenhandel.

• AVIM: Bij de afdeling Vreemdelingenpolitie, Identificatie en Mensenhandel (AVIM), team Migratiecriminaliteit en Mensenhandel werken mensenhandel gecertificeerde medewerkers en rechercheurs.
• EMM: Het Expertisecentrum Mensenhandel en Mensensmokkel (EMM) is een tactisch samenwerkingsverband van de Immigratie- en Naturalisatie Dienst (IND), Inspectie Sociale zaken en werkgelegenheid (ISZW), Koninklijke Marechaussee (Kmar) en de Nationale Politie. Het doel van het EMM is het uitwisselen en coördineren van informatie en expertise, zowel nationaal als internationaal en het genereren van een gezamenlijk actueel (inter-)nationaal beeld over aard, ernst en omvang van mensenhandel & mensensmokkel. Sinds de reorganisatie van de politie onderzoekt het EMM hoe zij in de politieketen verbeteringen kunnen aanbrengen ten aanzien van de aanpak van mensenhandel.

Aangifte doen?

Niet alle slachtoffers willen aangifte doen, vanwege angst voor of loyaliteit aan de dader. Aangifte doen is ook niet in alle gevallen gewenst of nodig.

Meer informatie in de Handreiking ‘Hoe zorg je voor goede samenwerking met politie en justitie?’

Zorgdragen voor een authentieke verklaring

Wanneer het slachtoffer (mogelijk) aangifte gaat doen, wees je er dan van bewust dat je vanuit je hulpverlenersrol de waarneming en beleving van het meisje met betrekking tot de gebeurtenis(sen) kan beïnvloeden. Dit heeft, los van de therapeutische waarde, als risico dat een eventuele aangifte minder waardevol kan zijn.

Zorg er daarom voor dat je, voorafgaand aan een voorgenomen aangifte bij de politie, het slachtoffer niet te veel bevraagt over het mogelijke strafbare feit. Het is voor de opsporing van cruciaal belang dat de verklaring van de betrokkene authentiek kan worden opgenomen door de politie, waarbij beïnvloeding van de verklaring door ouders, hulpverlening en/of betrokkenen beperkt blijft.

Forensisch medisch onderzoek

Het is belangrijk dat er zo snel mogelijk na seksueel geweld medische en psychologische hulp wordt geboden via het Centrum Seksueel Geweld. Forensisch medisch onderzoek maakt daar onderdeel van uit. Voor het uitvoeren van een Forensisch Medisch Onderzoek (FMO) bij kindermishandeling of seksueel kindermisbruik is het van belang dat de juiste forensisch medische expertise wordt ingezet. De kwaliteitscriteria Forensisch Medisch Onderzoek en de Werkinstructie Forensisch Medisch Onderzoek maken onderdeel uit van de werkwijze.

Kijk op de website van het Nederlands Jeugdinstituut voor aandachtspunten bij melden met betrekking tot gemeenten en wijkteams.