Vuistregels voor behandeling van slaapproblemen

• Diagnostiek van de slaapstoornis dient vooraf te gaan aan de behandeling.
• Inventariseren van de slaap hygiëne en de slaapomgeving behoort bij de diagnostiek.
• Farmacotherapie is meestal niet de eerste keus; er is weinig goed onderzoek met psychofarmaca voor slaapstoornissen bij kinderen en de voorschriften zijn meestal off label.
• Er zijn effectieve psychologische behandelmethodes voor de meest voorkomende slaapstoornissen bij kinderen, deze moeten eerst ingezet worden.
• Als er comorbiditeit is, is het zinvol zowel de slaapstoornis als de comorbiditeit te behandelen

Medicamenteuze therapie of adviezen
Langbestaande inslaapproblemen die niet reageren op niet-medicamenteuze interventies

Zonder comorbiditeit:

• overweeg melatonine: start bij kinderen onder de 12 jaar met 0,1 tot 0,3 mg 1 tot 2 uur voor de gewenste bedtijd. Hoog eventueel op tot max 1,5 mg. Bij kinderen ouder dan 12 jaar: start met 0,3 – 0,5 mg en hoog per week op tot max 3 mg. Zie ook de toelichting bij melatonine hierboven.

In combinatie met ADHD:
Bij gebruik stimulantia

• overweeg lage dosering stimulantia voor het slapen (bij rebound of veel symptomen van ADHD ’s avonds) of juist extra doses later op de dag als rebound het probleem is.
• overweeg melatonine: start bij kinderen onder de 12 jaar met 0,1 tot 0,3 mg 1 tot 2 uur voor de gewenste bedtijd. Hoog eventueel op tot max 1,5 mg. Bij kinderen ouder dan 12 jaar: start met 0,3 mg en hoog per week op tot max 3 mg.
• overweeg additie van clonidine 0,025 mg, 1 tablet voor het slapengaan. De combinatie methylfenidaat met clonidine is ten onrechte geassocieerd met ernstige bijwerkingen, de combinatie blijkt veilig en clonidine kan slaapproblemen verminderen (Barret et al., 2013; Hirota et al., 2014; Jain et al., 2011).
• overweeg melatonine 0,5-3 mg.
• overweeg switchen stimulantia naar atomoxetine.

In combinatie met ASS:

• behandel evt. onderliggende oorzaak (angst, depressie, dwang etc.).
• overweeg melatonine 0,5-3 mg (Wirojanan e.a., 2009). Start bij kinderen onder de 12 jaar met 0,1 tot 0,3 mg 1 tot 2 uur voor de gewenste bedtijd. Hoog eventueel op tot max 1,5 mg. Bij kinderen ouder dan 12 jaar: start met 0,3 mg en hoog per week op tot max 3 mg. Bij ASS zijn soms hogere doseringen nodig. Melatonine met gereguleerde afgifte is vooralsnog niet zinvol bij kinderen.

Kortdurende behandeling (<7 dagen) bij extreme slaapproblemen

Oxazepam (geregistreerd vanaf 12 jaar) en diazepam (geregistreerd vanaf 6 jaar) zijn geen slaapmiddelen maar worden in de praktijk veel gebruikt, in een dosering van 10-50 mg (oxazepam) of 2,5 tot 10 mg (diazepam).

Nitrazepam in 1 dosis ’s avonds voor het slapengaan:

• Kinderen 1-6 jaar: 2,5 (tot 5) mg per dag
• Kinderen vanaf 6 jaar: start met 5 mg per dag

Temazepam 10 mg in 1 dosis voor het slapengaan:

• Alleen bij kinderen vanaf 12 jaar.

Langdurig DSPD

Melatonine in 1 dosis geven, geruime tijd (4-5 uren) voor het DLMO (Braam e.a., 2008) waarbij dient te worden opgemerkt dat dit zonder bepaling van de melatonine curve slechts geschat kan worden.

• Kinderen tot 12 jaar: 0,1 mg (sublinguaal) tot 1,5 mg
• Jeugdigen vanaf 12 jaar: 0,5 tot 3 mg