Als derde stap kan men clomipramine, een tricyclisch antidepressivum, geven. Van de TCA’s komt alleen clomipramine uit de wetenschappelijke literatuur naar voren als onderzocht en geschikt bevonden.

Effectiviteit van TCA’s

Uit een meta-analyse (Geller e.a., 2003) blijkt de effect size van medicatie (SSRI’s en clomipramine) ten opzichte van placebo 0.46 te zijn. Dit geeft een verbetering van 4 punten op de Children’s Yale Brown Obesessive Compulsive Schedule (CY-BOCS). Een gematigd effect. Dit effect is voor alle SSRI’s gelijk, alleen voor de TCA clomipramine wordt er een iets beter effect (Huyser, 2005a).

In verschillende dubbelblinde onderzoeken is de effectiviteit van clomipramine bij de behandeling van de obsessieve-compulsieve stoornis (hiervoor wordt steeds OCS gebruikt) vastgesteld (o.a. Geller e.a., 2003).

Belangrijke informatie

ECG veranderingen: Bij clomipramine zijn een aantal veiligheidsmaatregelen nodig. In het verleden zijn met een ander antidepressivum, desipramine, vier overlijdensgevallen gemeld ten gevolge van acuut hartfalen. Een oorzakelijk verband kon niet direct worden gelegd, maar heeft wel geleid tot terughoudendheid met deze middelen. Tricyclische antidepressiva kunnen hartgeleidingsstoornissen geven. Er dienen dan ook een goede (familie) anamnese op hartritme en geleidingsstoornissen te worden afgenomen en ECG-controles te worden verricht. Zie voor meer informatie voorzorgen algemeen onder TCA’s.
Overige bijwerkingen: Zie bijwerkingen algemeen onder TCA’s in het formularium. Geen extra informatie over bijwerkingen van TCA’s bij patiënten met OCS is beschikbaar in de wetenschappelijke literatuur.
Gebruikersgemak: Clomipramine wordt verstrekt in tabletten die in een tweemaal daags doseringsschema kan worden gegeven. Met behulp van bloedspiegelbepalingen kan de dosering worden aangepast. Voor de dosering, zie gebruiksaspecten van clomipramine in Formularium.
Toepasbaarheid: Clomipramine kan bij verschillende comorbiditeit worden toegepast. Clomipramine is geregistreerd voor de behandeling van symptomen van OCS bij kinderen (5-17 jaar).