Een van de eerste vragen die ouders en kinderen vaak stellen is de vraag naar de oorzaak van de dwangstoornis. Hoe komt het dat mijn kind last heeft van al die dwangrituelen en ze tot elke prijs blijft uitvoeren?
Helaas is de oorzaak van de dwangstoornis onbekend, net als de oorzaken van alle andere psychische stoornissen (Peris, 2013). De theorie is dat een dwangstoornis kan ontstaan door een complex samenspel van erfelijke invloeden, persoonlijke eigenschappen en omgevingsfactoren.

Erfelijkheid

De dwangstoornis komt in sommige families vaker voor dan in andere. Uit verschillende studies blijkt dat erfelijkheid hierbij een rol speelt, maar niet alles verklaart. In een groot Zweeds onderzoek waarbij de gegevens van bijna 25.000 cliënten met een dwangstoornis werden vergeleken met een steekproef uit de bevolking (volwassenen en kinderen), bleek de genetische bijdrage ongeveer 50% (Mataix-Cols et al, 2013). Hoewel in eerder onderzoek werd aangetoond dat erfelijkheid met name een rol speelt voor de dwangstoornis die in de jeugd is begonnen (Taylor, 2011), kon dat in deze studie niet worden aangetoond.

Een veronderstelling is dat de aanleg voor bepaalde persoonlijkheidskenmerken een rol spelen bij het ontstaan van OCD. Denk aan een groot verantwoordelijkheidsgevoel, de behoefte om controle te hebben, de neiging hebben om jezelf af te remmen of een algemene gevoeligheid om angstig te zijn.

Informatie

Informatie over gevaren, bijvoorbeeld over gevaarlijke stoffen of ziektes kan voor sommige kinderen een trigger zijn voor het ontwikkelen van dwangproblematiek. In de tijd dat HIV een belangrijk onderwerp was in de media, was besmet zijn met HIV een veel voorkomende dwanggedachte. Een biologieles over bacteriën is voor veel kinderen een aanleiding om hun handen goed te wassen. Bij de meesten verdwijnt deze aandrang na een tijdje en wassen zij hun handen weer net zo veel of weinig als voorheen. Een enkeling blijft zijn handen erg goed wassen, doet dat steeds vaker en langer om er zeker van te zijn dat ze schoon zijn en ontwikkelt zo een dwangstoornis. De biologieles was slechts de aanleiding, niet de oorzaak.

Stress

Een periode van stressvolle omstandigheden of toegenomen verantwoordelijkheid kan aanleiding zijn voor het ontwikkelen van een dwangstoornis. Bij volwassenen is dat bijvoorbeeld een nieuwe baan of het krijgen van een kind. Bij kinderen kan het de overgang naar de middelbare school zijn, het graag heel goed willen doen op school, het overlijden van een opa of oma of de scheiding van hun ouders.

Andere factoren

Ook andere factoren kunnen een rol spelen. De puberteit is een bekende periode voor het ontstaan van dwangklachten. Vaak beginnen dwangproblemen in die tijd. Verondersteld wordt dat de lichamelijke en vooral hormonale veranderingen hierbij een rol spelen. Hoe dat precies zit, is echter niet bekend.