Veel (specialistische) jeugdhulp gebeurde tijdens de lockdown digitaal. Wat hebben professionals hiervan geleerd? Wat heeft deze onverwachte werksituatie opgeleverd, en waar moet het jeugdveld juist kritisch naar (blijven) kijken? Vorig jaar bracht het Kenniscentrum een position paper uit over digitale innovatie in de jeugd-ggz. Floortje Scheepers, hoogleraar Innovatie in de GGZ, schreef hieraan mee en licht toe waarom de vragen uit het paper nu actueler dan ooit zijn. “Voor echte innovatie is meer nodig dan face-to-face contact omzetten in digitaal contact.”

Het is in zekere zin goed dat jeugdhulpverleners noodgedwongen aan de slag moesten met digitale zorg, zegt Scheepers. “Daarmee verbreden we onze mogelijkheden om iets te betekenen voor patiënten.” Onder druk bleek er bovendien meer mogelijk dan vakgenoten van tevoren misschien dachten. Implementatie van innovatie verliep eerder vaak moeizaam. “Trekken en duwen, trage processen. En door zo’n coronacrisis lukt het in een paar weken tijd. Alle ICT doet het, iedereen heeft een camera op z’n computer. En het gáát gewoon.”

Tegelijkertijd is het niet alleen voordelig dat deze manier van werken is opgelegd door een noodsituatie. Scheepers: “Dat is een pragmatische beslissing geweest, ingegeven door crisis. Dat zijn vaak daadkrachtige beslissingen die nodig zijn om verder te kunnen, maar op de lange termijn meestal niet de meest duurzame beslissingen.” Scheepers benadrukt dat het jeugdveld na de crisis weloverwogen voorwaarts moet gaan met digitale hulpverlening. “Wat we nu doen is oude wijn in nieuwe zakken: het traditionele hulpverlenen in een digitaal jasje. Voor echte innovatie heb je meer nodig dan face-to-face contact omzetten in digitaal contact.”

Innovatie in de wachtstand

Staat innovatie dan niet nadrukkelijker op de agenda nu professionals zo actief bezig zijn met digitale zorg? Scheepers is bang van niet: “Het gevaar zit hem erin dat we nu snel tevreden zijn over dat we het allemaal digitaal doen, terwijl dat geen échte vernieuwing is. Het doel is tenslotte dat we integrated care gaan organiseren met elkaar: het kind en het gezin zoveel mogelijk in de eigen omgeving laten, met hulpverleners die daar omheen staan en met elkaar integrale zorg aanbieden.”

De weg richting integrale hulp vinden was volgens Scheepers juist moeilijker tijdens de crisis: “Ik denk dat innovatie in de wachtstand staat. Je bent op afstand, één op één hulp aan het geven en kan niet zomaar overleggen met andere praktijken en hulpverleners. Multidisciplinaire overleggen zijn ingewikkelder geworden. Elkaar inspireren op een bijeenkomst: dat zit allemaal op slot. Co-creëren, met jongeren en ouders dingen ontwikkelen, samen praten over waar het naartoe moet, dat is moeilijk in deze tijd.”

Samen in gesprek blijven

Vorig jaar gingen het Kenniscentrum, Floortje Scheepers en een groep professionals uit verschillende disciplines nog in gesprek over digitale innovatie en de kinder- en jeugdpsychiatrie. Het resultaat daarvan was het position paper De betekenis van digitale innovatie in de jeugd-ggz. Met als centrale vraag: hoe kan technologie zinvol zijn in de behandeling voor psychisch kwetsbare kinderen en jongeren? Het position paper roept op om die vraag actief te onderzoeken vanuit verschillende vakgebieden, en samen met kinderen en jongeren zelf.

De vraag heeft alleen maar aan urgentie gewonnen. “We moeten met elkaar in gesprek, en niet denken dat we er wel zijn omdat we alles nu digitaal doen. Patiënten, ouders en professionals moeten bij elkaar gaan zitten: wat hebben we geleerd van deze crisis? Wat heeft ons dichter bij elkaar gebracht en wat heeft ons letterlijk en figuurlijk meer afstand van elkaar gegeven? Ik hoop dat we daar heel snel weer samen over gaan nadenken als dat fysiek mogelijk wordt. Nu hebben we de kans om de jeugdhulp na de crisis opnieuw in te gaan richten. Hoe gaan we daar innovatie en digitalisering een plek in geven?”

Floortje Scheepers is hoogleraar Innovatie in de GGZ aan het UMC Utrecht.

Meer lezen

Blog Floortje Scheepers en Jan Kremer: Corona en de ggz, nog veel onbeantwoorde vragen

Ga naar het nieuwsoverzicht