“De kracht van Stoelen met Kansen is dat er expertise overdracht is.”

De coaches van Stoelen met Kansen sluiten aan bij wat de jongeren nodig hebben. Hierbij maken ze gebruik van de expertises van de verschillende organisaties die zijn aangesloten bij het samenwerkingsverband. Een coach hoeft niet alles alleen te kunnen, de coaches doen het samen doordat ze kunnen terugvallen op elkaars expertise. Binnen het traject is er als coach veel vrijheid. Er is een kader, maar die is net wat ruimer dan normaal, wat ten goede komt aan de jongeren.

“Doen wat werkt en daarbij kijken naar de mogelijkheden in plaats van de onmogelijkheden.”

Stoelen met kansen is een samenwerkingsverband tussen Parlan (Jeugdhulp), Leviaan (volwassen GGZ), Triversum (Jeugd GGZ) en Parnassia Groep (Jeugd en volwassen GGZ). Iedere organisatie levert coaches aan met verschillende expertise. Van Zaandam tot Den Helder en Enkhuizen worden coaches ingezet.

Op wie is het gericht?

Stoelen met Kansen richt zich op jongeren van 16 t/m 23 jaar met psychische kwetsbaarheden die vastlopen op verschillende ontwikkelingsgebieden, zoals school, vrijetijdsbesteding, administratie, financiën of problemen ervaren met het maken van sociale contacten. Bij uitzondering kan van de leeftijdsgrens van 16 t/m 23 jaar worden afgeweken. Per casus wordt daarbij bekeken wat passend is.

Welk doel wordt gesteld?

Het doel van Stoelen met Kansen is een stukje ontschotting in de expertise (partijen) en ontschotting rondom 18-/18+. Ontschotting in de expertise ontstaat doordat verschillende partijen samenwerken en er gebruik gemaakt kan worden van elkaars expertise ten goede van de jongeren. Doordat de coach mee kan gaan in het geven van coaching en training na hun 18e levensjaar, ontstaat ontschotting rondom 18-/18+. Het uiteindelijke doel van de jongere hangt af van waar de jongere tegenaan loopt in zijn of haar leven. De jongeren ervaren problemen in hun leven waarbij ze niet verder komen en daar moeten ze wat mee. Echter, zij weten niet wat zij moeten doen. De coach gaat naast de jongere staan om samen te onderzoeken wat zij nodig hebben. Als iemand bijvoorbeeld problemen heeft op school, wordt de focus daarop gelegd. Als iemand werk wil zoeken, wordt er gekeken naar wat de jongere wil en kan en hoe daar te komen. Tijdens het traject sluit de coach aan bij de behoefte van de jongere, of de jongere bijvoorbeeld wil afspreken en op welke plek. De ambulante coaching en training vindt zowel individueel plaats als in groepsverband.

De ‘Stoel’ in de naam ‘Stoelen met Kansen’ verwijst naar de mogelijkheid om de stoel overal neer te zetten en dat dat de plek is waar gewerkt wordt. De kansen worden overal geboden. De nadruk ligt hierbij op ambulant en flexibel werken en op de aansluiting bij de jongeren.

Aanpak

Doorverwijzing naar Stoelen met Kansen vindt onder meer plaats door huisartsen, scholen, maatschappelijk werkers, wijkteams of via via. De gemeente is verantwoordelijk voor de beschikking. Leviaan is de hoofdaannemer en zij heeft afspraken met de andere samenwerkende partijen.

Na aanmelding volgt er een startgesprek met de jongere waarin wordt besproken waar de jongere tegenaan loopt in zijn of haar leven. Tijdens dit gesprek worden nog geen concrete doelen opgesteld. Na het gesprek wordt gekeken welke coach het beste bij de jongere en de problematiek past. Er wordt gekeken naar bijvoorbeeld expertise, maar ook of een mannelijke of vrouwelijke coach bij de jongere past. Iedere jongere begint met een startpakket van vijf uur per week voor de duur van drie maanden, waarin de coach tijd heeft om de jongere beter te leren kennen en samen tot werkdoelen te komen. Na die eerste drie maanden heeft iedere jongere zijn eigen samenstelling aan uren, afhankelijk van de doelen. Het traject duurt maximaal twee jaar. Als binnen die twee jaar de doelen niet zijn bereikt, dan is er meer of andere hulp nodig. Per casus wordt bekeken wat nodig is.

Monitoring/evaluatie

Gedurende het traject vullen de jongere (en als afgesproken ook de ouders) een evaluatieformulier in. Aan het eind van het traject vullen zij een exit vragenlijst in waarin wordt gevraagd naar verbeteringen. Ook  wordt daarbij gereflecteerd op het handelen van de coach. De jongere kan inloggen in het systeem om zijn rapportages, maar ook de evaluaties, in te zien. Helaas doen jongeren dit nog te weinig.

Eén keer in de twee weken zitten alle zestien coaches bij elkaar om casussen te bespreken. Daarnaast vindt er ook expertiseoverdracht plaats waarin verschillende thema’s besproken worden. Tussendoor hebben coaches contact met elkaar als ze vastlopen in een traject of expertise nodig hebben op een ander gebied.

Looptijd en ervaringen

De gemeente Hoorn heeft subsidiegeld beschikbaar gesteld voor innoverende projecten die gericht waren op de 18-/18+ ontschotting én samenwerking tussen verschillende organisaties. Het idee van Stoelen met Kansen is ontstaan vanuit Leviaan. Leviaan kwam met het idee om preventief te gaan werken, door bijvoorbeeld al coaching te bieden in de thuissituatie. Daarna zijn de vier partijen bij elkaar gaan zitten en is er een projectgroep ontstaan die het project verder heeft uitgewerkt. Gemeente Hoorn heeft akkoord gegeven op het project voor de duur van twee jaar en sinds 2016 is Stoelen met Kansen operationeel. De gemeente heeft sinds 2018 aangegeven dat het aanbod van Stoelen met Kansen structureel zal zijn.
Er wordt elke keer opnieuw gekeken naar mogelijkheden voor innovaties. In het samenwerkingscontract staat dat ook andere partijen kunnen aansluiten. Momenteel wordt er in de Zaanstreek gezocht naar andere partijen, omdat daar bijvoorbeeld Parlan (jeugdzorg voor 18-) niet gevestigd is. Daarom wordt er gekeken wie in die regio bereid is aan te sluiten bij het samenwerkingsverband.

Passend samenhangend

Vanuit Stoelen met Kansen wordt gewerkt met het principe zo licht mogelijk maar ook direct intensief waar nodig. Dit betekent dat er de eerste drie maanden van het traject zo intensief als nodig wordt ingezet om de ondersteuningsbehoefte te bepalen. Als helder is welke doelen centraal staan, wordt er bekeken hoeveel uren daarvoor nodig zijn. Als het minder kan, worden er ook minder uren ingezet.

De coaches van Stoelen met Kansen richten zich voornamelijk op training en coaching, maar doordat er veelvuldig samenwerking plaatsvindt tussen de verschillende partijen kan daar expertise vandaan gehaald worden als er een verwijzing naar een andere vorm van hulp nodig is. Als een jongere bijvoorbeeld behandeling nodig heeft voor zijn of haar angsten, verwijst een coach door naar een psycholoog. Die samenwerking versterkt elkaar; als een  jongere bijvoorbeeld een oefening van de psycholoog meekrijgt, kan de coach samen met de jongere oefenen. De coach houdt nauw contact met de behandelaar. Sowieso zijn alle lijnen kort, doordat verschillende organisaties samenwerken binnen Stoelen met Kansen.

Ontwikkeling en toekomst

Stoelen met Kansen werkt vanuit een ontwikkelingsgericht perspectief. De coaches zijn continu bezig om de zelfstandigheid van de jongeren te bevorderen. Er wordt besproken waar een jongere naartoe wil, waarbij niet altijd wordt gegraven in het verleden. Tenzij dit nodig is om verder te komen.

Het gaat om een kwetsbare groep, waarbij ouders belangrijk zijn. Stoelen met Kansen betrekt ouders in het traject, zodat ouders weten hoe zij het traject kunnen bevorderen. Wanneer de jongere problemen ervaart met ouders en er iets in het systeem moet gebeuren, kan er kort een gezinstherapeut ingezet worden voor maximaal drie keer. De gezinstherapeut is ook vanuit het coachingsnetwerk betrokken. Wanneer er meer afspraken nodig zijn, is er vaak behoefte aan een behandeling en kunnen de coaches de jongere en/of ouders doorverwijzen. Zoals eerder al gezegd, biedt de coach training en coaching aan, maar kan hij of zij ook expertise laten invliegen vanuit de samenwerkende organisaties.

Onderwijs

Stoelen met Kansen richt zich op alle leefgebieden, dus ook op onderwijs. Als een jongere daarin vastloopt, wordt er gekeken welke aanpak passend is. Scholen zijn vaak bereid hierin mee te denken, maar niet alle scholen hebben hier tijd en ruimte voor. Een coach is dan intensief bezig met de aansluiting van het onderwijs bij de jongere. Ondanks het passend onderwijs, missen scholen regelmatig de benodigde kennis. Scholen weten vaak niet hoe ze met jongeren met problematiek om moeten gaan binnen het schoolse klimaat. Onderwijs en lesgeven is hun primaire taak, niet hulpverlening. Bij de gemeente Hoorn speelt het jongerenloket daarom ook een belangrijke rol. Zij hebben goed zicht op de verschillende scholen in de regio Hoorn en welke mogelijkheden elke school biedt.

Meervoudige problematiek

Bij de meeste jongeren die worden gecoacht bij Stoelen met Kansen is sprake van meervoudige problematiek. Klachten kunnen bijvoorbeeld uit trauma’s voortkomen, maar ook uit problemen in de gezinssituatie. Wanneer behandeling nodig is voor bijvoorbeeld trauma, kan dit worden ingezet vanuit het samenwerkingsverband.

Systeemgericht

Vanuit Stoelen met Kansen is er erkenning voor de problematiek van ouders en het besef dat die problematiek zijn weerslag kan hebben op de ontwikkeling van de jongere. De coaches zijn er voor de jongere en wat voor hen helpend is. Als dat betekent dat de coach een gesprek moet aangaan met ouders, doen ze dat. In het geval ouders hulp nodig hebben, adviseert de coach en helpt hij of zij bij de doorverwijzing.

Veiligheid

Voor het coachingstraject is het belangrijk dat de jongeren zich veilig voelen om zich te kunnen uiten. Veel coaches zijn toegerust om in te spelen op de problematiek rondom loverboys. Zo niet, dan kan er gebruik worden gemaakt van andere coaches binnen het coachingsnetwerk. Zo ontstaat er ook veiligheid binnen het team, doordat coaches op elkaar kunnen terugvallen. Er zijn binnen het samenwerkingsverband korte lijntjes, wat doorverwijzen snel mogelijk maakt.

Ervaringskennis

“Coach de coach”, de jongeren weten het beste hoe zij een coach zien en hoe zij geholpen willen worden. Zij worden gevraagd of ze tevreden zijn met hoe ze worden gecoacht en wat er werkt en wat niet. De jongeren worden regelmatig bij het werk als coach betrokken. Tijdens een sollicitatieronde voor een nieuwe coach bijvoorbeeld, is een jongere gevraagd om bij het gesprek aan te sluiten en vragen te stellen. Ook sloten jongeren aan bij een gesprek met de gemeente om te vertellen over hun ervaringen van Stoelen met Kansen. Daarnaast worden jongeren betrokken bij pilots, om te kijken of iets werkt. Zo werd er een training ontwikkeld waarbij jongeren via een stappenplan werd geleerd hoe emoties, zoals boosheid en teleurstelling, te tonen zijn. De coaches kunnen dan verder met de feedback vanuit de jongeren om de training beter te laten aansluiten bij jongeren.

Klik hier voor het rapport van het onderzoek naar het maatschappelijk rendement van Stoelen met Kansen.

Inhoudelijke componenten

De coaches laten de jongeren zoveel mogelijk regie voeren over hun eigen coaching traject. De jongere bepaalt wat hij of zij wil, bijvoorbeeld waar hij of zij af wil spreken. Als een jongere geen zin heeft om af te spreken, is het zijn of haar keus. De coach probeert door middel van vragen te stellen, de jongere op een andere gedachte te brengen, maar laat de beslissing uiteindelijk bij de jongere. De jongere is diegene die de ondersteuning nodig heeft en verantwoordelijk is voor zijn of haar traject. De regie nemen in hun eigen coachingstraject is wel regelmatig onderwerp van gesprek tussen jongere en coach. Wanneer ouders bijvoorbeeld op de hoogte gehouden willen worden van het traject, vraagt de coach aan de jongere hoe de jongeren dit gaat aanpakken. Jongeren zijn niet gewend om zelf de regie hierin te nemen.

Er wordt uitgegaan van de intrinsieke motivatie van de jongere zelf. Wanneer een jongere nog niet toe is aan hulp van de coach, moet de coach wachten totdat de jongere zelf komt. Vaak willen jongeren wel hulp, maar zijn zij er nog niet helemaal aan toe. De coach laat af en toe wel weten dat hij/zij er is en dat de deur open staat.

Stoelen met Kansen richt zich op verschillende leefgebieden; school, vrijetijdsbesteding, sporten, werk, financiën, administratie, gezinssituatie. Er wordt naar alle leefgebieden gekeken en de hulp wordt ingezet waar het passend is. Jongeren komen bij Stoelen met Kansen regelmatig binnen met een verstoorde draagkracht en draaglast verhouding. Vaak moeten er eerst taken worden weggehaald, voordat er ruimte is om nieuwe vaardigheden aan te leren. Zo kan het zijn dat een jongere vastloopt op school en alles dat gevraagd wordt teveel is. Dan wordt er bekeken of hij of zij een tussenjaar kan nemen van school en aanspraak kan maken op een uitkering, zodat er niet teveel gevraagd wordt en de jongere de ruimte heeft om aan zichzelf te werken.

Kwaliteit van uitvoering

Binnen het traject wordt er veel samengewerkt tussen de coaches met verschillende expertises. Coaches zijn realistisch of de problematiek van een jongere past bij hun expertise. De coaches staan daarmee boven hun eigen specialisme en maken gebruik van elkaars kennis, ervaring en expertise.

De coaches zijn inventief en hebben lef om de training en coaching echt goed aan te laten sluiten. Als coach wordt er ingezet op wat nodig is, hierbij werkt de coach ‘out of the box’. Die mogelijkheid wordt ook geboden, doordat daar financieel ruimte voor is (bijvoorbeeld een sportabonnement, bezoekje aan het klimbos, zwemmen).

“De kracht van Stoelen met Kansen is: doen wat werkt”.

De ideeën die ontstaan bij de coaches worden met elkaar uitgewisseld. Eens in de twee weken is er een vergadering, waarbij een vast onderdeel in de agenda ‘succesverhalen’ is. Daarnaast is er eens in de twee weken casuïstiek waarbij verschillende casussen worden besproken en intervisie. Tussendoor is er ook mogelijkheid tot contact tussen de coaches.

Vanuit het team van Stoelen met Kansen is er een stevig mandaat. Er hoeft geen toestemming gevraagd te worden en de coaches krijgen de ruimte om iets uit te proberen. Wanneer dat werkt wordt het gewaardeerd en wordt het gedeeld binnen het coachingsnetwerk.

Organisatorische randvoorwaarden

Het commitment vanuit de organisaties is aanwezig. In dit jongerenproject hebben alle vier de organisaties getekend voor het samenwerkingsverband voor onbepaalde tijd, dus de intentie is goed.

Er wordt geïnvesteerd in goede werkomstandigheden. Er zijn verschillende locaties waar de coaches gebruik van kunnen maken, bijvoorbeeld om te koken met jongeren. Er is budget voor wat nodig is voor de jongeren en coaches zitten ruim in de uren.

Bij Stoelen met Kansen staat de jongere centraal. De jongere bepaalt wat hij of zij wil. Vanuit dat principe kijkt de coach naar wat nodig is. Van daaruit moeten partijen samenwerken en overbodige grenzen beslechten.

Bij elke gemeente is de aanvraag voor een beschikking anders. Bij de ene gemeente moet je meer moeite doen dan bij de andere gemeente. Daarbij bestaan er ook schotten tussen gemeentelijke afdelingen.

Organisatorisch zitten er tussen de samenwerkende partijen nog een aantal schotten. Dat gaat voornamelijk over financieringsstructuren, over hoofd- en onderaannemerschap en hoe alles te administreren.

Neem dan contact op met Jasper Tromp via j.tromp@leviaan.nl of 06-29033741 of Natasja Schat via n.schat@leviaan.nl of 06-46746153.