MOC ’t Kabouterhuis heeft al vanaf de oprichting in 1945 een integrale werkwijze. De professionals van MOC ’t Kabouterhuis werken met een combinatie van jeugd- en opvoedhulp en jeugd-ggz. Dit heeft als voordeel dat bij MOC ’t Kabouterhuis diagnosticeren en normaliseren onder een dak te vinden zijn. Deze integrale werkwijze komt ook terug in de visie van MOC ’t Kabouterhuis, die is namelijk: ‘Het kind in context’. De ouder-kindrelatie staat daarbij centraal.

Bij deze relatie hebben soms de zogenaamde ‘kindfactoren’ een belangrijke invloed. Soms zijn de omgevingsfactoren belemmerend voor de ontwikkeling van een kind. De orthopedagogisch medewerkers en gezinsbegeleiders van MOC ’t Kabouterhuis werken zoveel mogelijk outreachend en verbinden hierbij op een zo laagdrempelig mogelijke manier de ouders, de school en de overige partijen in de omgeving van het kind. MOC ’t Kabouterhuis heeft negen locaties die hulp zo dichtbij mogelijk kunnen bieden. Dat is een bewuste keuze die past bij de visie van MOC ’t Kabouterhuis.

MOC ’t Kabouterhuis werkt intensief samen met gezinnen, scholen, huisartsen, ouder-kindteams, jeugdzorg en specialistische jeugd-ggz.

Ook wordt er met het Alert4you programma gewerkt op de groepen van MOC ‘t Kabouterhuis. MOC ’t Kabouterhuis ondersteunt via Alert(4) You als praktijkbegeleider door coaching on the job en door mee te kijken bij het pedagogisch handelen. Door de leidsters goed te begeleiden, kunnen problemen bij kinderen tijdig worden gesignaleerd. Het kind blijft dan ook vaak, met extra ondersteuning voor de leidster en de ouders, in de eigen omgeving. En als er toch meer hulp nodig is, dan kan dit snel geregeld worden.

Op wie is het gericht?

MOC ’t Kabouterhuis richt zich op jonge kinderen tot en met 7 jaar en hun ouders. De grootste groep kinderen die bij ’t Kabouterhuis behandeld worden is altijd tussen de 3 en 7 jaar geweest. De laatste paar jaar worden er steeds jongere kinderen verwezen bij wie de ontwikkeling om welke reden dan ook stagneert. In de meeste gevallen hebben de ouders een opvoedvraag en is bij de kinderen sprake van verschillende problemen, onder andere taalspraakproblemen, psychiatrische stoornissen als ADHD of ASS of hechtingsproblemen.

MOC ’t Kabouterhuis heeft een team dat zich speciaal richt op baby’s die overmatig veel huilen. Dit team heeft een brede expertise opgebouwd in het verbeteren van de ouder-kindrelatie. Door deze expertise kan het team hechtingsproblemen of emotionele problemen die een kind op latere leeftijd zou kunnen krijgen, in een zeer vroeg stadium ondervangen.

Welk doel wordt gesteld?

Het doel van MOC ’t Kabouterhuis is om de ontwikkeling van het jonge kind (weer) op gang te brengen en het verbeteren van het functioneren van het kind in het gezin.

Aanpak

MOC ’t Kabouterhuis werkt vanuit de visie van de ‘Infant Mental Health’, oftewel IMH. Dat betekent onder meer dat er wordt gezocht naar de best passende ingang voor zowel de ouders als het kind. Ook wordt gekeken binnen welke context problemen zich voordoen. Soms is er een vraag voor procesmatige diagnostiek, die voor een jong kind langdurig moet worden ingezet, omdat het kind nog in ontwikkeling is. Er zijn bij MOC ’t Kabouterhuis dagbehandelingsgroepen die hier een goed antwoord op zijn.

Kinderen worden gemiddeld 6 maanden op een groep behandeld. MOC ’t Kabouterhuis heeft veel verschillende soorten groepen. De groepen zijn ingedeeld naar leeftijd (4- en 4+ groepen), ingedeeld naar functie (diagnostiek en behandeling) of ingedeeld naar ontwikkelingsniveau. De groepen worden altijd in deeltijd aangeboden, zodat kinderen ook nog naar hun (eigen) school of kinderdagverblijf kunnen gaan. Daarnaast is er de STOP 4-7-groep, waarin kinderen met gedragsproblemen worden behandeld.

De groepsbehandeling is 1 dag per week en loopt 10 weken. Zowel de ouders als de school worden intensief betrokken bij de behandeling, door het meekijken op de groep en ouder- en leerkrachtbijeenkomsten. De orthopedagogisch medewerkers gaan op de dagen dat het kind niet op MOC ’t Kabouterhuis is naar het kinderdagverblijf of de school waar het kind op zit. Ook bezoeken ze de ouders en kinderen thuis. In 2018 is MOC ’t Kabouterhuis een samenwerking aangegaan met SJSO – Specialistische Jeugdhulp in het Speciaal Onderwijs (een samenwerking tussen jeugdhulp, speciaal onderwijs en de gemeente Amsterdam).

De eerste jaren zijn cruciaal voor de latere ontwikkeling van het kind. Op het gebied van de motorische, sociale, emotionele en cognitieve ontwikkeling moeten jonge kinderen enorme ontwikkel stappen zetten in korte tijd. Hierdoor is het van cruciaal belang dat, wanneer nodig, de juiste zorg snel en intensief geboden wordt. Voor sommige kinderen is een (twee-) wekelijks contact met een hulpverlener onvoldoende. Er zijn kinderen waarbij een intensiever zorgtraject nodig is voor procesdiagnostiek en behandeling. Juist omdat jonge kinderen zich zo snel ontwikkelen, is het voor diagnostiek en behandeling vaak nodig om de kinderen langer en intensiever te volgen. Iets leren of iets veranderen in het gedrag van een kind gaat soms beter in een groep met andere kinderen.

Naast groepsaanbod heeft MOC ’t Kabouterhuis ook een divers aanbod in ambulante hulp. Deze hulp kan zowel preventief worden aangeboden, maar ook tijdens een behandelingstraject. Ook bij deze ambulante hulpvormen geldt dat samenwerking met ouders of scholen of kinderdagverblijven het uitgangspunt is.

Monitoring/evaluatie

MOC ’t Kabouterhuis evalueert de eigen werkwijze door middel van een klanttevredenheidsonderzoek en het monitoren van de doelrealisatie.

Looptijd en ervaringen

In 1945 is Stichting MOC ‘t Kabouterhuis ontstaan vanuit een particulier initiatief. MOC ’t Kabouterhuis werkt van oorsprong vanuit de combinatie van jeugd- en opvoedhulp (J&O) en jeugd-ggz, en de professionals werken nog steeds op deze manier. Hulp aan jonge kinderen vraagt eigenlijk automatisch om een integrale aanpak, omdat de ouders op deze leeftijd een centrale rol spelen in het leven van kinderen.

Passend en samenhangend

MOC ’t Kabouterhuis sluit zo nauw mogelijk aan bij de hulpvraag van ouders en gezin. De professionals proberen bij de intake zo goed mogelijk in te schatten of er meer of minder intensieve hulp nodig is. Soms wordt pas gaandeweg duidelijk welke behandeling het best aansluit, een probleem dat we vooral bij het jonge kind veel tegenkomen. De medewerkers van MOC ’t Kabouterhuis zijn flexibel en kunnen tijdens de behandeling makkelijk het aanbod aanpassen. Soms blijkt namelijk pas na enige tijd tijdens een behandeling dat een kind intellectueel overvraagd wordt. Er wordt veel samengewerkt met kinderdagverblijven en –centra, maar de realiteit is dat overplaatsing naar een voor het kind beter passende setting soms stagneert, vanwege wachttijden elders.

Professionals hebben vaak te maken met ouders die nog aan het begin van een acceptatie- of rouwproces zitten, omdat hun kind ‘anders’ is. Op zo’n moment kan het te snel ‘doorschuiven’ van kinderen naar een andere behandeling of instelling belastend zijn voor hen. Zij hebben soms langer nodig om te wennen aan het idee dat ze ‘in zorg’ zitten, en in zekere zin is dit ook een onderdeel van de behandeling.

Ontwikkeling en toekomst

Ontwikkelingsgericht werken is inherent aan de jonge leeftijdsgroep van MOC ’t Kabouterhuis. Omdat het om zulke jonge kinderen gaat, zijn ouders in zekere zin mede in behandeling bij ’t Kabouterhuis. De gezinsbegeleiders hebben intensief contact met ouders. Zij kijken samen met de ouders hoe ze verder gaan met de behandeling en de begeleiding. De jeugdhulpverleners werken vanuit competentiegericht perspectief, zowel in het werken met het kind als met de ouders. De hulpverlener kijkt naar wat een kind al kan, het uitbreiden van de vaardigheden staat hierbij centraal. De behandeldoelen worden zo klein mogelijk en zo positief mogelijk geformuleerd, om kinderen en ouders op een oplossingsgerichte manier te stimuleren.

Onderwijs

MOC ´t Kabouterhuis heeft een aanbod voor scholen. Hierbij begeleidt de orthopedagogisch medewerker het kind op school of de orthopedagogisch medewerker coacht de leerkracht in het omgaan met de gedragsproblemen in de klas. Binnen de samenwerking met scholen wordt het jonge kind altijd als uitgangspunt gezien. Dit geldt voor de behandeling van de kinderen in de groepen, in de ambulante modules en de preventieve modules op scholen. In het schooljaar 2018-2019 werkt MOC ´t Kabouterhuis intensiever samen met een aantal scholen in het speciaal basisonderwijs, via het samenwerkingsverband SJSO.

Meervoudige problematiek

Bij kinderen die worden aangemeld bij MOC ’t Kabouterhuis is in de meeste gevallen sprake van problemen op verschillende gebieden, zoals opvoedproblemen, psychische klachten, sociale problemen en problematisch gedrag op school of op het kinderdagverblijf. Ook hebben de ouder(s) soms zelf psychische problemen. MOC ´t Kabouterhuis probeert zo goed mogelijk aan te sluiten bij de hulpvraag van ouders, kinderdagverblijf of school. De hulpverleners zien en behandelen het kind en zijn gezin op de groep en in een ambulant traject in de andere leefomgevingen van het kind. Dit om zo een blijvend resultaat van de interventies te kunnen bereiken.

Systeemgericht

Ouders zijn nauw betrokken bij de begeleiding van de kinderen. De gezinsbegeleider speelt hierin een belangrijke rol. Deze professional komt bij het gezin thuis en bespreekt met hen hoe het thuis gaat en wat ze aan ondersteuning nodig hebben. De behandelaar geeft handvatten aan ouders voor het ondersteunen van hun kind. In sommige gevallen begeleiden de gezinsbegeleiders ouders ook bij het op de rit krijgen van hun leven en de ‘basisvoorwaarden’ voor ouderschap, zoals het hebben van werk en het wegwerken of voorkomen van schulden.

Onderliggende problematiek

MOC ’t Kabouterhuis werkt vanuit de visie van de ‘Infant Mental Health’ (IMH). Dit houdt in dat de begeleiding en behandeling van kinderen zich in sterke mate richt op gehechtheid en vroegkinderlijk trauma en het effect hiervan op de ontwikkeling van het kind. Problemen in de gehechtheid van kinderen is een belangrijk aandachtspunt in de behandeling, omdat dit van invloed is op de effectiviteit van behandeling. Daarnaast is men vanuit het ggz-perspectief gewend om te kijken naar de onderliggende factoren die de huidige problemen of klachten in stand houden. Het hele begeleidingsteam van een kind werkt op deze IMH-manier. Als bijvoorbeeld een vader telkens niet komt op afspraken, wordt er aandacht besteed aan waarom deze vader dat gedrag vertoont. In plaats van het af te doen als onwil. Uiteindelijk draagt deze werkwijze bij aan een geslaagde integrale behandeling van het kind.

Veiligheid

Bij MOC ’t Kabouterhuis hebben de professionals een vanzelfsprekende aandacht voor veilig opgroeien. MOC ’t Kabouterhuis heeft een werkgroep ‘Veilig Opgroeien’. De werkgroep heeft als doel het up-to-date houden en het implementeren van het beleid omtrent veiligheid. De medewerkers worden hierin opgeleid. Ook heeft elke locatie een ‘Aandachtsfunctionaris kindermishandeling’. MOC ’t Kabouterhuis gebruikt een risicotaxatie-instrument voor veilig opgroeien. De gezinsbegeleiders voeren met ieder gezin een gesprek over veiligheid in de thuissituatie en er is een pilot gestart met de ARIJ-vragenlijst die de veiligheid van kinderen in kaart brengt.

Ervaringskennis

De hulpverleners van MOC ’t Kabouterhuis gebruiken de richtlijnen op het gebied van verschillende stoornissen bij hun werk vanuit de driehoek van praktijkkennis, wetenschappelijke en ervaringskennis. Kinderpsychiater Frederike Scheper is verbonden aan MOC ’t Kabouterhuis. Zij is gepromoveerd op gehechtheidsrelatie bij kinderen. MOC ’t Kabouterhuis heeft een cliëntenmedezeggenschapsraad. Na de behandeling vraagt MOC ’t Kabouterhuis aan ouders om een beoordelingsformulier in te vullen voor de professionals.

Inhoudelijke componenten

MOC ´t Kabouterhuis werkt competentie vergrotend en oplossingsgericht met de kinderen en hun gezinnen. MOC ’t Kabouterhuis maakt duidelijke afspraken over welk lid van het behandelteam het aanspreekpunt voor het gezin is. In de meeste gevallen zijn dit de hoofdbehandelaar en de gezinsbegeleider. Voor ouders is het belangrijk dat ze tijdens het traject met dezelfde persoon contact hebben.

De ouders en de hulpverlener van het lokale wijkteam maken samen een plan op het moment dat zij MOC ’t Kabouterhuis inschakelen. Op deze manier hebben ouders de regie over de hulp die zij krijgen voor hun kind en kunnen zij hun eigen ervaringen delen over de begeleiding van het kind. Ook worden de ouders betrokken bij het formuleren en evalueren van de behandeldoelen van het kind op de behandelgroep. De ouders zijn aanwezig bij een aantal van de besprekingen van hun kind.

MOC ´t Kabouterhuis evalueert systematisch de hulp die geboden wordt op klanttevredenheid. Hiermee kijkt het behandelend team of het doel van de programma’s volgens de ouders behaald is.

Kwaliteit van uitvoering

De professionals van MOC ’t Kabouterhuis zijn gewend om met verschillende specialismen nauw samen te werken. Dit komt voort uit hoe er in het verleden al samengewerkt werd bij de organisatie. De uitdaging om ook buiten het eigen specialisme te kijken en denken en op die manier nog meer interdisciplinair samen te werken, blijft een belangrijk aandachtspunt in het vormgeven van een zo optimaal mogelijke behandeling voor een kind en het gezin.

Tijdens casuïstiekbesprekingen komen regelmatig ethische dilemma’s ter sprake. Het gaat daarbij niet alleen over het afwegen van veiligheid en onveiligheid, maar ook over de diversiteit van culturen waarin kinderen leven en hoe de professionals daarmee om moeten gaan. Soms gaan de dilemma’s ook over de financiële mogelijkheden en taakstellingen van MOC ’t Kabouterhuis.

De professionals bij MOC ’t Kabouterhuis werken traumasensitief. Dit houdt in dat de professionals scholing krijgen op het gebied van trauma en bijvoorbeeld EMDR, specifiek voor de doelgroep onder de 6 jaar. Soms zijn de trauma´s van de ouder en van het kind zo in elkaar verwikkeld dat het moeilijk is om het kind alleen te behandelen. ´t Kabouterhuis behandelt op dit moment de ouders niet door middel van bijvoorbeeld EMDR. Meer samenwerking met de ggz voor volwassenen zou in deze gevallen een mooie aanvulling kunnen zijn. MOC ’t Kabouterhuis vindt het belangrijk om te blijven investeren in de persoonlijke verhoudingen van de professionals. Door elkaar feedback te geven kunnen professionals hun samenwerking scherp houden.

Organisatorische randvoorwaarden

Er is een toename aan administratieve druk als gevolg van het gemeentelijk beleid. Hierdoor is een goede ondersteuning door secretariaat en centraal bureau steeds essentiëler.

MOC ’t Kabouterhuis heeft als belangrijke pijlers binnen de behandeling het ontwikkelings- en contextgericht werken met aandacht voor problemen én mogelijkheden van jonge kinderen en ouders. Het samenwerken met ouders, scholen, kinderdagverblijven en andere zorgaanbieders op locaal niveau werkt voor het optimaliseren van de ontwikkeling van het jonge kind.

• Hoe kunnen de professionals het voor- en natraject van de behandelprogramma’s beter vormgeven, aangezien de meeste hulp bij ’t Kabouterhuis wordt geboden gedurende ongeveer 6 maanden?

• Hoe kan ‘t Kabouterhuis de samenwerking met andere partners in de regio nog verder versterken zodat kinderen op een soepelere manier kunnen doorstromen naar andere vormen van zorg?

Neem dan contact op met Fleur Hiddink, kinder- en jeugdpsychiater via f.hiddink@kabouterhuis.nl of 020-6138585