Juist het langdurige karakter waarbij het draaglast- draagkrachtmodel uitgangspunt is voor behandeling maakt dat deze jongeren veelal goede ontwikkelstappen kunnen zetten en zich een waardevol lid van de maatschappij gaan voelen.

De LBJ is een afdeling van de divisie kinder- en jeugdpsychiatrie Triversum/GGZ-NoordHollandNoord.
Uiteraard wordt binnen deze afdeling intensief met de jongeren en hun ouders samengewerkt. Voor iedere jongere wordt een individueel plan gemaakt en waar nodig de samenwerking gezocht met de polikliniek van Triversum voor specialistische psychiatrische behandeling, de volwassenen ggz (GGZ NHN) voor trajecten voor de jongeren van bijna 18 jaar en ouder, onderwijs en voorzieningen voor dagbesteding en arbeidstoeleiding.

Op wie is het gericht?

Op de LBJ kunnen jongeren tussen de 10-12 en (sinds kort) 21 jaar terecht. In de meeste gevallen hebben de jongeren een stoornis in het autismespectrum met comorbide problematiek zoals agressieproblemen, angst- of stemmingsklachten of problemen in de hechting. In veel gevallen hebben deze jongeren al verschillende behandelingen gehad die niet voldoende (blijvend) effect hebben gehad.

Welk doel wordt gesteld?

Het overkoepelende doel van de LBJ is het vergroten van de zelfredzaamheid van de jongeren. De LBJ streeft naar maximale ontwikkelingskansen binnen ieders unieke mogelijkheden. Samen met de jongere en diens ouders/gezin wordt onderzocht waar de jongere naartoe wil en kan werken. Hiervoor wordt vervolgens een individueel plan samengesteld en uitgevoerd.

Aanpak

Jongeren worden naar de LBJ doorverwezen vanuit bijvoorbeeld het FACT-team, andere ggz-instellingen of intern vanuit Triversum. De behandeling is opgezet in een fase-model. In de eerste fase wonen de jongeren op de groep en oefenen ze met nieuwe vaardigheden in dagelijkse situaties waarin de leerkansen optimaal gecreëerd worden. In de weekenden en vakanties gaan ze, indien mogelijk, naar huis. De begeleiding is intensief (1 groepsleider op 2/3 jongeren). In de tweede fase kunnen ze op het terrein van Triversum in een ‘aanleunwoning’ terecht voor een volgende stap richting zelfredzaamheid. De jongere traint vaardigheden voor zelfredzaamheid en bouwt steeds meer zelfstandigheid op. De hulp vanuit de LBJ is dan nog wel dichtbij en gemakkelijk beschikbaar voor de jongere. In de laatste fase woont de jongere geheel zelfstandig buiten het terrein en biedt de LBJ ambulante hulp waar nodig. Wanneer dit niet mogelijk is wordt toegewerkt naar een vorm van begeleid wonen.

Hierbij hebben ze gekozen voor een aanpak gericht op de doelen van de jongeren en ouders. Hun wensen en mogelijkheden t.a.v. de uitkomst moeten leidend zijn in de opzet van de behandeling. Zo wilde een jongen erg graag in de dierentuin gaan werken. De medewerkers van LBJ zijn gaan zoeken naar mogelijkheden hiervoor. Hoewel niet in een dierentuin werkt deze jongen inmiddels wel met dieren, en blijft verder gezocht worden naar mogelijkheden voor opleiding en werkervaring om zijn droom uiteindelijk te realiseren.

Sinds kort is de bovengrens van de leeftijd verhoogd naar 21 jaar. Dit omdat op 18-jarige leeftijd voor jongeren in hun leven al zoveel verandert, dat juist dan voortzetting en continuïteit in hulpverlening van belang is.

Monitoring / evaluatie

Triversum is zelf verantwoordelijk voor de monitoring van de behandeltrajecten. Twee keer per jaar wordt iedere jongere en zijn voortgang geëvalueerd. Hierbij wordt kritisch meegewogen of de zorg nog passend is en of doelen bijgesteld moeten worden. Om de ontwikkeling van de jongeren te volgen wordt jaarlijks hun zelfredzaamheid gemeten.

Looptijd en ervaringen

De LBJ bestaat sinds 2010 en het vertrouwen in de aanpak is nog altijd groeiend. Inmiddels heeft het team wel geleerd om niet bij ‘bij de pakken te gaan neerzitten’ en vlot door te verwijzen, maar te vertrouwen op de mogelijkheden en het ontwikkelpotentieel van de jongere. Dat potentieel moet alleen aangeboord worden en dat vraagt vaak om creatieve oplossingen/insteek en volhouden. In die zin moet het team van de LBJ zeer flexibel zijn in haar behandelaanbod om steeds met iedere jongere de aansluiting te vinden en de leer/ontwikkelkansen te bieden die nodig en passend zijn.

Passend en samenhangend

De jongere op de LBJ hebben in verschillende mate behoefte aan ondersteuning, training of gespecialiseerde behandeling, bijvoorbeeld voor trauma of agressieproblemen. Binnen de LBJ wordt gekeken hoe het behandelaanbod op individuele specifieke behoefte kan aansluiten. Een jongere in fase 1 van de behandeling krijgt intensievere begeleiding in de dagelijkse structuur dan een jongere in fase 3. Anderzijds heeft een jongere in fase 2 vaak meer behoefte aan begeleiding in het toewerken naar zelfstandigheid. Tegelijkertijd is het ook mogelijk om in fase 3 weer een periode zeer intensieve begeleiding te bieden wanneer een jongere bijvoorbeeld in een crisis zit of voor een nieuwe uitdaging staat.

Ontwikkelings- en toekomstgericht

De LBJ richt zich op de ontwikkeling en de toekomst van de jongeren door te kijken waar een jongere naartoe wilt en kan werken. Binnen de mogelijkheden van de jongere kijkt het team op welke manier zij hierin kunnen ondersteunen. Een voorbeeld is een jongeman die na een zeer moeizame schoolcarrière met veel uitval, via dagbesteding naar een lascursus is gegaan en enorm gegroeid is nu hij ervaart dat hij ergens goed in is en hij misschien wel lasser zou kunnen worden in de toekomst.

Onderwijs

Naast het terrein van Triversum staat een school voor speciaal onderwijs, de Spinaker, waar de meeste jongeren van de LBJ onderwijs volgen. Ook het onderwijs sluit aan op de behoefte en mogelijkheden van de jongeren. De school biedt een aangepast systeem zodat het ondersteunend is aan de behandeling van de jongeren. De school heeft bijvoorbeeld een dagbestedingsvleugel voor jongeren die het regulier speciaal onderwijs niet kunnen volgen. Om voor een heel ingewikkelde doelgroep toch onderwijs mogelijk te maken, kan de LBJ hier ook ondersteuning bieden op school of in de klas.
Wanneer onderwijs niet meer passend of haalbaar is wordt gezocht naar alternatieven, zoals dagbesteding of arbeidstoeleiding.

Meervoudige problematiek

Bij de meeste jongeren op de LBJ is sprake van een autismespectrumstoornis en daaraan gerelateerde problemen. Dit kunnen bijvoorbeeld agressieproblemen of sociaal-emotionele problemen zijn maar ook een trauma of hechtingsproblemen. Daarnaast is in sommige gevallen sprake van een onstabiele thuissituatie waardoor de jongeren niet meer thuis kunnen wonen. Vaak is zichtbaar dat de ASS-problemen van de jongeren een wisselwerking hebben met het opvoedklimaat thuis.

Problemen van ouders

De LBJ betrekt het gezin van de jongere zoveel mogelijk bij de behandeling. Sommige ouders hebben hier minder de mogelijkheid toe vanwege eigen problematiek of zij hebben moeite met het omgaan met de problematiek van de jongere. In het eerste geval kan het team in gesprek met ouders langzaam toewerken richting hulp voor de problemen van de ouder. Doordat het team de ouders vaak langere tijd ziet, is er de tijd om een vertrouwensband op te bouwen wat soms nodig is om ouders tot inzicht te laten komen en resulteert in meer motivatie. In het tweede geval zet het team in op het toewerken naar een voor dit gezin passende relatie tussen ouder en kind. Een groepsleider kan op indicatie bijvoorbeeld een aantal keren mee naar huis om begeleiding thuis te bieden gericht op het verbeteren van de relatie of een bepaalde opvoedsituatie.

Onderliggende problematiek

Het betreft allemaal jongeren met veelal aangeboren psychiatrische problemen, voornamelijk autisme spectrumproblematiek. Dit in wisselwerking met vaak negatieve ervaringen met onderwijs, leeftijdgenoten en gezinsleden en andere life-events maakt dat thuis wonen (tijdelijk) geen optie is.

Veiligheid

Veiligheid is een belangrijk thema. Op het terrein van Triversum zijn altijd veel (hulpverlenende) mensen aanwezig zijn en gemiddeld zijn er 3 begeleiders op een groep van 6 jongeren; de jongeren groeien dan ook vrij beschermd op. Maar veiligheid komt natuurlijk in veel aspecten van het leven terug, zeker voor een aantal jongeren die beïnvloedbaar zijn. Alle jongeren kunnen op de LBJ bijvoorbeeld training krijgen in veilig internet gedrag, of pubertraining dat o.a. gericht is op veilig seksueel gedrag en het bewaken van je eigen grenzen naar anderen en het respecteren van grenzen van anderen. Voor jongeren met agressieregulatieproblemen wordt gewerkt met een signaleringsplan, welke gericht is op het reguleren van jezelf maar ook alternatieven aandraagt bij oplopende spanning waardoor de sfeer op de groep prettig en veilig kan blijven.

Ervaringskennis

Het gebruiken van ervaringskennis, zowel uit wetenschappelijke hoek als ervaringsdeskundigheid, in de behandeling die de LBJ biedt, is een belangrijk speerpunt voor de LBJ.

Voor nu gebruiken ze voornamelijk de kennis van de oudere jongeren met vergelijkbare problematiek. Wanneer een kind hoort dat iemand die hetzelfde door heeft gemaakt nu bijvoorbeeld succesvol vrachtwagenchauffeur is, kan dat kracht en hoop geven. Deze positieve ervaringsverhalen zorgen voor een beter zelfbeeld bij de jongeren. Het werken met ervaringsdeskundigheid wil de LBJ graag verder uitbreiden.

inhoudelijke componenten

Het bieden van continuïteit in de zorg aan deze groep jongeren, zorgt dat de behandeling werkt voor deze doelgroep. Deze jongeren hebben tijd nodig om een vertrouwensband op te bouwen en om te leren op welke manier ze hun mogelijkheden kunnen waarmaken.

Op de groep heerst een positief leefklimaat, en er wordt aandacht besteed aan de indeling en de sfeer in alle ruimtes. Omdat de jongeren er langer [dan een gemiddelde klinische opname] verblijven, hebben ze ook de vrijheid om hun kamers in te richten naar smaak. Dit draagt bij aan het gevoel van veiligheid en vertrouwdheid, wat de jongeren in staat stelt om aan ontwikkeling toe te komen. Ook mogen de jongeren zelf koken, voor zichzelf of voor anderen.

Binnen de behandeling is ruimte voor hulp op verschillende leefgebieden zoals onderwijs, wonen, werk en zelfredzaamheid. De LBJ kijkt wat de jongere nodig heeft en creëert (creatieve) leermogelijkheden, zoals het volgen van onderwijs met passende begeleiding of het lopen van een stage in een bepaalde richting. Zo werken de jongeren toe naar een eigen gekozen en passende invulling van hun leven. Hierbij denkt het team in kansen en mogelijkheden (competentiegericht).

kwaliteit van uitvoering

De werkwijze van de LBJ vraagt om lef en inventief zijn van de teamleden, binnen de behandeling van de jongere, maar ook richting de buitenwereld, politiek en gemeentes. Het is belangrijk om te blijven uitdragen dat ondanks de verdergaande ambulantisering, voor een kleine groep jongeren klinische langdurige zorg noodzakelijk blijft.

Het langdurige karakter met wisselende begeleidingsintensiteit geeft de mogelijkheid aan te sluiten bij de behoefte en behandelfase van de jongeren. Zo kan de intensiteit van de behandeling en begeleiding afgestemd worden op waar een jongere aan toe is en hoe intensief dit nodig is. Daarnaast zijn de mogelijkheden en de behoefte van de jongeren leidend in de behandeldoelen. Als blijkt dat een jongere een erg moeilijk bereikbaar of onrealistisch doel heeft, speelt het team hier op in door de behandeldoelen zo dicht mogelijk op het ‘hogere’ doel te laten aansluiten.

Het team heeft soms te maken met ethische dilemma’s, bijvoorbeeld wanneer het contact tussen en jongere en diens ouder(s) de behandeling in de weg staat. Een jongere wilt misschien vaker naar huis dan mogelijk is, of ouders houden bepaalde patronen bij de jongere in stand waardoor hij of zij geen stappen kan maken. In beide gevallen houdt het team het welzijn van de jongere goed in het oog en gaat in gesprek met de jongere en de ouder(s) om de best passende oplossing te vinden.

organisatorische randvoorwaarden

Bestuurlijke steun is voor de LBJ van essentieel belang om te kunnen voortbestaan. Door een recente fusie tussen Triversum en GGZ NHN, zag de LBJ zich bijvoorbeeld gedwongen opnieuw de noodzaak van langdurige zorg voor de jongeren aan te tonen.

Voor de LBJ is het belangrijk dat de begeleiding op de groep zo min mogelijk wisselt en zo vaak mogelijk kan worden ingezet. Dit maakt dat vanuit de LBJ gezien, uitgebreide contracten de voorkeur hebben. Binnen Triversum maakt het team duidelijke afspraken over de benodigde inzet van mensen. Aangezien langdurige begeleiding soms andere eisen stelt aan bijvoorbeeld slaapkamers en leefruimtes, heeft het team ook ruimte nodig om creatief te zijn in de afspraken over de benodigde middelen.

De langdurige behandeling binnen de LBJ biedt de mogelijkheid voor een continuüm van zo licht mogelijke tot zo zwaar nodige zorg. In de beginfase is de begeleiding veel intensiever dan wanneer een jongere in de laatste fase slechts nog ambulante begeleiding krijgt. Ook verschillen de niveaus van autisme natuurlijk en heeft elke jongere weer andere aandachtspunten, en ook hier kan de intensiteit van de behandeling op aangepast worden.

Tijd en continuïteit in een behandeling zijn niet te onderschatten elementen in behandeling van jongeren met autisme spectrum problematiek. Lange adem en denken in kansen en mogelijkheden levert aanmerkelijk meer op voor deze jongeren dan steeds wisselende plekken en behandelaars.

Waar de LBJ vaak tegenaan loopt zijn de vele wisselende afspraken met verschillende gemeentes en onzekerheden in financiering van de zorg, met name rondom de overgang naar volwassenzorg. Een goede uitstroom is onderdeel van de langdurige behandeling en kost helaas soms veel moeite om te realiseren. Daarnaast blijkt het lastig om zelfstandig wonen mogelijk te maken voor jongeren zonder betaalde baan. Aangezien sommige jongeren niet in staat zijn om een betaalde baan te hebben, vormt dit een grote belemmering in het toewerken naar en het bereiken van zelfredzaamheid op het gebied van wonen.

Neem dan contact op met Thessa Mous via t.mous@ggz-nhn.nl , Aniek van Vugt via a.vanvugt@ggz-nhn.nl of Floor van der Valk via f.vandervalk@ggz-nhn.nl

Of bel 072-5140400