InVerbinding is volgend in de behoefte van het gezin. “Als hulpverlener zet je volledig in op het versterken van de eigen regie van de jeugdige en ouders.” Daarmee ontstaat een nieuw type professionaliteit. Met oog voor de multi-deskundigheid van informele en formele hulp.

Het vraagt van de professional om midden in het spanningsveld van een dreigende uithuisplaatsing oog te hebben voor het welzijn en de functie van alle betrokken partijen. De professional begeleidt het samenwerkingsproces en verbindt het beste van twee werelden: informele expertise met formele expertise. In die volgorde. Zie hiervoor bijvoorbeeld het filmpje over InVerbinding met JIM. 

InVerbinding is een intersectorale samenwerking tussen jeugdhulpverlening, jeugd-ggz, verslavingszorg en zorg voor mensen met een verstandelijke beperking. Deze samenwerking wordt vormgegeven door lokale spelers van de regio waar InVerbinding werkzaam is. Verspreid over Nederland zijn er 8 teams actief.

Op wie is het gericht?

InVerbinding is er voor gezinnen en jeugdigen (6-23 jaar) voor wie het niet langer vanzelfsprekend is dat de jeugdige thuis kan blijven wonen. InVerbinding richt zich op jeugdigen waarbij sprake is van meervoudige problematiek en een bedreiging van de ontwikkeling. De jeugdigen dreigen vast te lopen op school, werk en thuis doordat er al langere tijd sprake is van diverse problemen, zoals bijvoorbeeld drugsgebruik en geweld.

Welk doel wordt gesteld?

Het doel van de aanpak van InVerbinding is zorgen dat de jeugdige goed ingebed raakt in het eigen netwerk. Hiervoor schakelt InVerbinding de JIM (Jouw Ingebrachte Mentor) in. De JIM is de vertrouwenspersoon van de jeugdige en ondersteunt de jeugdige in het doorbreken van patronen binnen zijn of haar eigen omgeving. Met het doorbreken van de impasse

Aanpak

Jeugdigen worden door het wijkteam, CJG of via een specialistische aanbieder doorverwezen op basis van een dreiging van uithuisplaatsing. Wanneer een jeugdige wordt aangemeld, wordt het gezin altijd betrokken. De mate waarin dit gebeurt is afhankelijk van de leeftijd en de behoefte van de jeugdige.

Het “expertteam” van InVerbinding bestaat uit specialisten afkomstig uit de jeugdzorg, verslavingszorg, geestelijke gezondheidszorg en zorg voor mensen met een licht verstandelijke beperking. Het team werkt outreachend en gaat naar de jeugdige en gezin toe. Daarnaast werkt InVerbinding met de JIM aanpak, waarbij de jeugdige een ‘mentor’ uit zijn of haar omgeving kiest. Deze mentor fungeert als steunfiguur van de jeugdige en als vertegenwoordiger van de jeugdige richting ouder(s) ten behoeve van conflictvermijding.

De JIM bij gezinnen met kinderen onder 12 wordt gevraagd door de ouders. Hier wordt gezocht naar een JIM die voor het collectieve belang van alle gezinsleden kan staan.

Monitoring/evaluatie

InVerbinding monitort het eigen functioneren op drie niveaus. Op ‘klantniveau’ bespreekt het team wekelijks hun gedeelde caseload. Het team bespreekt bijvoorbeeld hoe de JIM in positie zit en welke ontwikkelingen bij gezinnen spelen. Daarnaast delen teamleden behandelinhoudelijke kwesties zoals veiligheid, de draagkracht van de ouder(s) en/of het gezin en de psychische klachten van de jeugdige.

Op overstijgend niveau vindt na afloop van een begeleidingstraject een klanttevredenheidsonderzoek plaats. Gegevens hiervan worden opgeslagen in een database en een afdeling kwaliteit is verantwoordelijk voor het monitoren van de geleverde kwaliteit.

Daarnaast vraagt de JIM-werker ook aan de JIM hoe die het traject, de voortgang en ieders rol ziet. Dit inclusief de rol van de hulpverlener. “Doe ik wat nodig is in dit gezin?”

Looptijd en ervaringen

InVerbinding is gestart in september 2013.

Passend en samenhangend

Het handelsmerk en de kracht van InVerbinding is maatwerk. Het team kan nauw aansluiten bij de behoefte van de jeugdige en het gezin. Een hulpverlener gaat bijvoorbeeld met een wijkteam in gesprek over een jongen met een instabiele moeder. In het gezin is sprake van veel ruzies en huiselijk geweld van de jongen naar moeder toe. Een hulpverlener van InVerbinding gaat vervolgens zowel de veiligheid als de draagkracht van het gezin inventariseren. Daarnaast gaan ze met de jongen op zoek naar een geschikte JIM.

InVerbinding kan soms buiten de gebaande paden werken om de jeugdige en het gezin ‘binnen bereik’ te houden. Teamleden gebruiken bijvoorbeeld WhatsApp om contact met de jeugdige en het gezin te houden.

Ontwikkelingsgericht en toekomstgericht

Door de meervoudige problematiek is de ontwikkeling van de jeugdige is veel gevallen gestagneerd. De begeleiding vanuit InVerbinding richt zich op het weer in beweging laten komen van jeugdigen en ouders.

Onderwijs

Zowel InVerbinding als de JIM heeft regelmatig contact met onderwijs. Een hulpverlener vanuit InVerbinding kan bijvoorbeeld uitleg geven over de uitkomsten van (intelligentie)onderzoek van een jeugdige. Hij of zij geeft in dat geval psycho-educatie aan mentor, de zorgcoördinator of studieloopbaanbegeleider en bespreekt wat de problemen van de jeugdige voor invloed hebben op het volgen van onderwijs en op welke manier school de jeugdige kan ondersteunen. In veel gevallen van schooluitval is het prioriteit om de jeugdige (weer) onderwijs te laten volgen. InVerbinding kan bijvoorbeeld mee zoeken naar een passende school. Ook kan school gewezen worden op het bovenregionaal zorgplatform onderwijs.

Meervoudige problematiek

Meervoudige problematiek is een belangrijke criteria voor hulp door het team van InVerbinding. Deze jeugdigen dreigen vast te lopen op school, werk en thuis doordat er al langere tijd sprake is van diverse problemen, zoals bijvoorbeeld drugsgebruik en geweld.

Systeemgericht

InVerbinding richt zich op het systeem door aan te sluiten bij de behoefte van de jeugdige en de ouders. De JIM kijkt samen met de jeugdige waar hij of zij aan wilt werken. Hierbij kijkt de JIM hoe het systeem van de jeugdige kan bijdrage aan diens doelen. Naast de JIM voor de jeugdige, kan ouderbegeleiding en/of gezinstherapie worden ingezet door het team van InVerbinding. Doordat de JIM onderdeel uitmaakt van het systeem, is hij of zij de ogen en oren in het gezin en heeft daarmee een belangrijke signalerende rol in het geval van zwaardere problematiek bij de jeugdige of ouders. De JIM probeert deze problemen bespreekbaar te maken ten behoeve van de jeugdige.

Onderliggende problematiek

InVerbinding signaleert onderliggende problematiek bij zowel jeugdigen als de ouders, en zorgt indien nodig voor een snelle doorverwijzing. Het team zet met name in op het versterken van de veerkracht binnen het gezin zodat zij beter in staat zijn om onderliggende problematiek aan te pakken.

Veiligheid

Veiligheid staat hoog op de prioriteitenlijst van InVerbinding. “In sommige situaties kan het voor de veiligheid van de jeugdige of het gezin noodzakelijk zijn om tijdelijk een ander onderkomen te hebben. Deze plek kan in het netwerk zijn, maar ook bij Youké als er meer expertise nodig is om te werken aan herstel.” De veiligheid van de jeugdige wordt gemonitord met behulp van de Lirik.

Ervaringskennis

InVerbinding leert van de ervaringen van de JIM’s en hulpverleners die betrokken zijn bij de begeleiding van de jeugdigen en ouders. In sommige gevallen geven ouders feedback over de ontvangen ondersteuning door InVerbinding, en dit wilt het team zelf graag uitbreiden!

inhoudelijke componenten

De begeleiding vanuit InVerbinding richt zich sterk op de eigen regie van de jeugdige en het gezin. De jeugdige kiest bijvoorbeeld zelf de JIM en de jeugdige en het gezin zijn leidend in de “behandeldoelen”. In Verbinding ondersteunt de JIM zoveel mogelijk in het mobiliseren van het eigen netwerk van het gezin. Ook wordt een beroep gedaan op de eigen kracht van de jeugdige en het gezin om aan de slag te gaan met hetgeen door de hulpverleners van InVerbinding of door de JIM wordt gesignaleerd.

Tegelijkertijd wordt samen met de jeugdige, de JIM en het gezin gekeken waar de knelpunten binnen het gezin liggen en worden samen doelstellingen gemaakt. Ook worden er zowel binnen het team als naar het gezin duidelijke afspraken gemaakt over welke hulpverlener het aanspreekpunt is voor de jeugdige en het gezin.

InVerbinding evalueert zijn eigen werkwijze om de betrokken hulpverleners scherp te houden op wat beter kan en waar de grenzen van hun kunnen liggen.

kwaliteit van uitvoering

Bij de start van het traject wordt duidelijk uitgelegd wat de JIM-aanpak inhoudt, wat de jeugdige en het gezin kunnen verwachten en ook wat van hen verwacht wordt. Op die manier is het team van InVerbinding transparant in hun communicatie naar het gezin toe. Ook kunnen hulpverleners van InVerbinding gebruik maken van WhatsApp om contact met de jeugdige en het gezin te houden. Deze laagdrempelige communicatie sluit in de meeste gevallen goed aan bij de leefwereld van het gezin.

Veiligheid kan in sommige gevallen een ethisch dilemma voor het team zijn en dan is het de vraag of de veiligheid binnen het gezin voldoende is om niet in te grijpen. Gezien de vaak complexe situaties kan het lastig zijn om een goed beeld van de veiligheid te krijgen. InVerbinding deelt dit dilemma zoveel mogelijk met het gezin en/of medewerkers van Samen Veilig of het CJG. Hulpverleners van InVerbinding kunnen bijvoorbeeld een incidentenlijst maken in samenwerking met de gezinsleden en overige betrokken instanties. Nadat deze lijst met alle gezinsleden is besproken, wordt aan de hand van de definitieve lijst een afweging gemaakt over al dan niet ingrijpen ten behoeve van de veiligheid. InVerbinding ziet het samen oplopen met Veilig Thuis of een CJG als enige optie omdat veiligheid in het grootste belang van het gezin.

Het team van InVerbinding is een klein team met een gedeelde visie op de hulp aan jeugdigen en gezinnen met complexe problematiek. Het team onderstreept het belang van het versterken van de eigen kracht en eigen regie van de gezinnen en spitst hier gezamenlijk ook de behandeldoelen op toe. Daarnaast heeft het team een stevig mandaat.

organisatorische randvoorwaarden

Duidelijke samenwerkingsafspraken over de inzet van hulpverleners zijn belangrijk voor het functioneren van InVerbinding. Alle samenwerkingspartners dienen goed op de hoogte te zijn van wat er van hen en van de hulpverleners verwacht wordt. Youké functioneert als spil om de intersectorale samenwerking af te stemmen. De samenwerking is vastgelegd in een samenwerkingscontract.

De methodische eindverantwoordelijkheid ligt bij de teamleider (vaak een systeemtherapeut) van InVerbinding. Op casusniveau zijn de orthopedagoog of gedragswetenschapper eindverantwoordelijk.  De eindverantwoordelijkheid voor de behandeling bij InVerbinding ligt middels een verlengde arm-constructie bij het team zelf in plaats van bij de kinder- en jeugdpsychiater of klinisch psycholoog. Beide specialismen zijn wel in te schakelen indien nodig alleen zij zijn niet per definitie regiebehandelaar.

Wij zien dat jongeren en gezinnen het waarderen dat de regie niet wordt overgenomen, maar dat ze zelf de touwtjes in handen krijgen. JIM als vangnet voor als lastige situaties, zorgt voor minder weerstand. Als hulpverlener stellen we ons ondergeschikt op zodat gezinnen niet te veel gaan leunen maar vooral hun eigen kracht weer ontwikkelen.

InVerbinding merkt dat de kritische houding vanuit beleidsniveau tegenover integraal werken zich uit in minder, en niet op tijd doorverwijzen naar InVerbinding. Het vertrouwen in de samenwerking tussen InVerbinding en overige instanties blijkt in sommige gevallen onvoldoende voor een solide samenwerking.

Omdat InVerbinding met verschillende instanties samenwerkt, is minimale bureaucratie (nog) moeilijk te bewerkstelligen. In veel gevallen loopt het team tegen verschillende en ontoereikende werkwijzen aan. Een voorbeeld hiervan is het standaard format van beschikkingen dat tekortschiet bij de vaak complexe situaties, of te algemeen geformuleerde doelen binnen een instantie die niet voldoende aansluiten op de specifieke behoefte van de jeugdige en het gezin.

Het mandaat van het team hangt in sommige gevallen nog te veel af van de sector waarin de hulpverleners werkzaam zijn. Het renderend vermogen wordt nog te veel per medewerker bekeken in plaats van op team-niveau. Dit illustreert een belangrijk knelpunt van integrale jeugdhulp.

Neem dan contact op met Carla Bunnik (systeemtherapeut) via cbunnik@youke.nl