“De eerste boodschap als je binnenkomt moet zijn: jij bent de moeite waard en wij gaan de wereld overhoop trekken, met jou samen, om een verandering te bewerkstelligen.”

Fier is het landelijk expertise- en behandelcentrum op het terrein van geweld in afhankelijkheidsrelaties en is gespecialiseerd in het bieden van veiligheid en bescherming bij zeer ernstige dreiging. Expertisegebieden zijn huiselijk geweld, kindermishandeling, eergerelateerd geweld, seksueel geweld, (inter)nationale mensenhandel, loverboyproblematiek en (vroegkinderlijke) traumatisering. Binnen Fier werken verschillende hulpverleners en behandelaars nauw samen.

Fier werkt samen met alle partijen waar behoefte aan is, variërend per cliënt. Voorbeelden van samenwerkingspartners zijn gespecialiseerde diensten van politie en justitie, jeugdhulp, volwassenenzorg, Veilig Thuis, huisartsen, wijk- en gebiedsteams etc.

Video’s over FIER

Op wie is het gericht?

HIC&HS is er voor slachtoffers van geweld in afhankelijkheidsrelaties. Meisjes van 12 t/m 23 jaar die te maken hebben met geweld in afhankelijkheidsrelaties, zoals loverboyproblematiek, eergerelateerd geweld, (vroegkinderlijke) traumatisering a.g.v. mishandeling, seksueel misbruik en verwaarlozing.

Het programma is gebaseerd wetenschappelijke inzichten gecombineerd met practice based evidence op grond van jarenlange ervaring met de meisjes en jonge vrouwen die bij Fier worden behandeld.

Welk doel wordt gesteld?

Het doel is de best mogelijke behandeling bieden. Deze bestaat uit het bieden van veiligheid en bescherming tegen mensen of criminele netwerken die de meiden bedreigen, het werken aan de actuele problemen, het werken aan de onderliggende in standhoudende problemen en het werken aan maatschappelijke participatie (school, sport, werk etc.)

Deze meiden zijn in de problemen gekomen door maatschappelijke problemen: eergerelateerd geweld, gedwongen prostitutie, seksueel geweld. Daarom benadert Fier de problematiek niet alleen als een zorg vraagstuk maar ook als een maatschappelijk vraagstuk. Deze vraagstukken maatschappelijk en politiek agenderen is ook onderdeel van integraal werken. De aandacht is daarbij niet alleen op de slachtoffers gericht maar ook op de maatschappelijke context waarbinnen dit gebeurt. Het is belangrijk daarbij ook de daderkant te onderzoeken.

Aanpak

Het landelijk specialistisch aanbod bestaat uit de programma’s Zahir (voor slachtoffers van eergerelateerd geweld), Asja (voor slachtoffers van loverboys), Metta (voor meiden waarbij sprake is van complex trauma) en Reza (voor anderstalige meiden die te maken hebben gehad met buitenlandse mensenhandel of meiden uit eerculturen).

De meiden worden naar Fier verwezen door de gebruikelijke verwijzende instanties en door de huisarts, politie of het Openbaar Ministerie. Soms worden zij aangemeld door hun ouders (met verwijzing via de huisarts). Zij krijgen het ene dagdeel onderwijs en het andere dagdeel behandeling.

Het programma is gericht op het behandelen van (trauma)klachten, persoonsvorming, onderwijs en maatschappelijke participatie. De meiden wonen bij Fier in kleine groepen en gaan – vanwege veiligheid – naar school op het terrein, krijgen behandeling in verschillende vormen en ondernemen allerlei activiteiten samen. De behandeling is nadrukkelijk geïntegreerd met mogelijkheden om ‘gewoon’ naar school te gaan, te sporten en vrijwilligerswerk te doen.

In de zomer is er een summer school. Er komen dan mensen van buitenaf vrijwillig gastlessen geven. Bijvoorbeeld een wethouder of de brandweer. Dat gebeurt in het kader van maatschappelijke participatie maar daarmee laten ze de meiden tegelijkertijd zien dat andere mensen zich ook voor hen willen inzetten. Het is ook een manier om te leren wat je wel en niet leuk vindt, een belangrijk onderdeel van je ontwikkeling.

Fier stelt zich als ideaal een excellentieprogramma te bieden waarmee de meiden goede kansen krijgen voor hun toekomst.

Monitoring / evaluatie

Fier stelt zich onderzoekend op. Ervaringen met HIC&HS worden vanaf het begin gebruikt om het programma te verbeteren. Specialisme en expertise gaat over ergens heel goed in worden door o.a. heel veel vlieguren te maken. Onderzoek doen en kijken wat werkt en daarnaar handelen hoort daarbij.

De meiden vullen gevalideerde vragenlijsten over leer- en leefklimaat in. Die gebruikt Fier in gesprek met de meiden en binnen het team om te kijken wat er verbeterd kan worden.

Looptijd en ervaringen

Sinds 1 januari 2015 zijn de zorgprogramma’s Asja (loverboyprobematiek), Zahir (eergerelateerd geweld) en Metta (complex trauma) landelijk erkend specialistisch aanbod.

Ontwikkelingsgericht

Er wordt gewerkt vanuit een ontwikkelingsgericht perspectief.

Bij meiden die mishandeld en verwaarloosd zijn zie je vaak dat hun persoonsvorming is gestagneerd. Er is zo over hun grenzen heen gegaan dat ze niet meer weten wie ze zijn en hoe ze zich moeten verweren. Zij moeten weer leren wat hun kwaliteiten zijn en waar ze blij van worden, wat belangrijk voor hen is.

Fier zorgt voor een positief leer- en leefklimaat voor de meiden. Het is belangrijk dat ze zich geborgen weten, in een fijn gebouw. Het politiebureau op een steenworp afstand. Een gezellige sfeer met binnen warme kleuren en buiten een moestuintje om bij te houden.

Bij alle meiden wordt uiterste inspanning geleverd om het gezin te betrekken. Bij eerkwesties luistert het heel nauw of het mogelijk is om contact met de familie te hebben. Fier doet daar veel moeite voor maar de realiteit is dat het niet altijd kan.

Toekomstgericht

Fier is sterk gericht op maatschappelijke participatie. Het gewone leven moet centraal staan. Zo is er het project ‘Fier in de wereld’ waarbij meiden een klein bedrag kunnen besteden aan een goede-doelenproject. Dan zijn ze enerzijds bezig met leren en anderzijds met iets terugdoen voor de samenleving. Fier stimuleert ook stages, vakantiebaantjes e.d. Vaak komen de meiden uit een beperkte wereld waarin zulke dingen niet vanzelfsprekend zijn.

Meervoudige problematiek en onderliggende problematiek

De meiden die bij Fier komen hebben bijna altijd te maken gehad met ernstige meervoudige problematiek. Het gaat om life events waardoor ze getraumatiseerd zijn zoals mishandeling, misbruik, verwaarlozing. Het is belangrijk om naar die onderliggende problematiek te kijken en niet bijvoorbeeld alleen de ADHD behandelen. “We moeten ons altijd afvragen: waarom is dit kind hyper, angstig, agressief of oppositioneel?” De aanleiding voor afwijkend gedrag in de adolescentie zit hem vaak in eerdere jaren.

In de gezinnen waar de meiden vandaan komen is altijd wel wat aan de hand. Als er geen sprake is van systeemproblematiek, kom je niet zo snel bij Fier terecht.

Veiligheid

Veiligheid en bescherming zijn in drie situaties van belang:

Het meisje wil terug naar degene die haar bedreigt, dus ze moet ten eerste tegen zichzelf beschermd worden en ten tweede tegen die persoon. Maar in de derde plaats moet ze ook beschermd worden tegen situaties binnen de zorg. In die zin moet je altijd alert zijn op bedreigende situaties binnen de zorg zelf. Het is voor Fier belangrijk dat de meiden in meidengroepen worden behandeld, omdat zij kwetsbaar zijn voor (seksueel) misbruik.

Het niveau van veiligheid en bescherming bij Fier is hetzelfde als dat van de gesloten jeugdzorg maar dan veel kindvriendelijker. Niemand wordt opgesloten of geïsoleerd maar de meiden lopen minder gauw weg.

Ervaringskennis

Fier werkt met ervaringsdeskundigen. Verder werken ze veel met het concept van lotgenotengroepen. Bijvoorbeeld bij loverboyproblematiek kan dat enorm helpen. Het gegeven dat de anderen dat ook allemaal hebben meegemaakt maakt dat je je minder dom en beschaamd voelt over wat er met je gebeurd is. Dit geldt ook voor eergerelateerd geweld. Veel meiden noemen het lotgenotencontact aan het eind van hun behandeling als heel waardevol.

inhoudelijke componenten

Monitoring: Ieder jaar vullen de meiden gevalideerde vragenlijsten over leer- en leefklimaat in. Die gebruikt Fier in gesprek met de meiden en binnen het team om te kijken wat er verbeterd kan worden. Fier hecht er belang aan ook naar effecten te kijken over een aantal jaar.

Intrinsieke motivatie van de meiden is belangrijk maar het ligt niet zo eenvoudig. Meiden verblijven officieel vrijwillig bij Fier maar hebben soms weinig keus, bijvoorbeeld als de rechtbank zegt: je gaat naar Fier of anders naar een gesloten inrichting. Vaak vinden ze het de eerste paar weken vreselijk, met al die regels, zoals je telefoon moeten inleveren. Dat verandert echter in de loop der tijd. Het lotgenotenconcept werkt daar heel goed bij.

Er is duidelijkheid over wie aanspreekpunt is. Elk meisje heeft een mentor.

Er wordt heel expliciet gemaakt aan de meiden dat ze de moeite waard zijn. Als ze weglopen loopt er bijvoorbeeld altijd iemand met ze mee. Ze blijven erbij. “Je eigen kind zet je ook niet meteen op de telex omdat je verantwoordelijkheid tot de voordeur gaat.”

kwaliteit van uitvoering

Betrouwbaar zijn en open communiceren: Belangrijk is dat het team een open cultuur heeft waarin men elkaar aanspreekt op gedrag. Onderbuikgevoelens moeten besproken kunnen worden.

Boven je eigen specialisme kunnen staan: Specialisten zijn door hun opleiding vaak in een bepaald schot gezet. Bij Fier moeten ze daarbuiten kunnen handelen. Als je iemand behandelt voor depressie moet je ook checken of zij haar post wel openmaakt en haar rekeningen betaalt.

Teamsamenwerking: Teamleden hebben elkaar ook nodig, bijvoorbeeld omdat de meiden dissociëren. Ze vertellen in de behandelkamer andere dingen dan wat ze in hun gedrag laten zien. De behandelend psycholoog heeft de groepswerkers en de mentoren daarbij dus hard nodig.

Het werk zit vol met ethische dilemma’s. Wanneer er bijvoorbeeld dingen gebeuren waarvoor je aangifte zou kunnen doen maar daarmee zou je een breuk met de familie bewerkstelligen. Met ouders werken: hulpverleners zijn toch geneigd ouders te veroordelen voor wat er gebeurd is. Toch moet je die ouders in hun rol respecteren en kijken naar wat er behouden kan blijven in een relatie.

Het is belangrijk te beseffen dat hulpverleners van voorbijgaande aard zijn. Ook hiervoor is een open cultuur belangrijk binnen het team; je moet dilemma’s kunnen bespreken.

organisatorische randvoorwaarden

Belangrijk is een Raad van bestuur die ervoor gaat. En verder: met zoveel financieringsstromen werken, binnen de wettelijke kaders zo creatief mogelijk inzetten wat nodig is, out of the box denken, zo breed mogelijk naar oplossingen zoeken.

Fier krijgt naast reguliere financiering veel middelen van fondsen e.d. waarmee veel extra projecten kunnen worden gerealiseerd. Dat geeft ook ruimte om energie te stoppen in alles wat je echt belangrijk vindt.

Geweld in afhankelijkheidsrelaties is een maatschappelijk probleem.

Fier wil graag met dit platform pleiten voor innovatie.

De lessen van dit platform zouden ook bij de opleidingen van de professionals terecht moeten komen.

De boodschap van Fier aan bestuurders van instellingen is: doe net of dit je eigen kinderen zijn. Zet tien stappen meer voor ze.

Fier krijgt te vaak meiden die opnieuw traumatische dingen meemaken in een zorginstelling, bij een crisisopvang. Het gaat hier om institutionele verwaarlozing. Er moet alles aan gedaan worden om dergelijke hertraumatisering te voorkomen.

De aansluiting op het officiële systeem, op de huidige financieringssystematiek, kost veel inspanning en werkt belemmerend op innovatie.

De schotten zijn enorme obstakels, bijvoorbeeld het feit dat voor gezinsgericht werken er verschillende indicaties nodig zijn die niet tegelijkertijd worden afgegeven waardoor je niet goed verder kunt.

Neem dan contact op met Liesbeth van der Ende, directiesecretariaat Fier via directiesecretariaat@fier.nl.