Een intake op afstand organiseren begint met een aantal afspraken van tevoren: een goede tijd, ruimte en apparatuur (telefoon, laptop, eventueel smartphone met camera voor als er ook opgenomen gaat worden). Het is belangrijk om rekening te houden met waar ouders zich prettig bij voelen en wat er mogelijk is, zodat bijvoorbeeld de intake afgestemd is op de taalvaardigheid.

Een (beeld)belafspraak vraagt nog meer dan in face-to-face-contact helderheid ten aanzien van wat ouders mogen verwachten en wat de doelstellingen zijn van elk onderdeel. Dit kan in een eerste kennismaking worden geïnventariseerd. Bovendien kan het zinvol zijn om voor (beeld)belafspraken een kortere tijd per afspraak te benutten (en dan bijvoorbeeld vaker af te spreken) dan bij face-to-face-contacten, omdat het zowel voor ouders/kinderen als behandelaren intensief is.

Een voordeel van een intake op afstand is dat onderdelen, bijvoorbeeld een eerste kennismaking, anamnestisch gesprek of kind-observatie op verschillende momenten kunnen worden gepland. Daarmee kunnen ouders ook ongestoord praten op een moment dat hun kind er niet bij is. Een ander voordeel is dat ouders niet hoeven te reizen met hun kind(eren) en dat ze in hun persoonlijke omgeving gesproken (en gezien) worden.

Uiteraard dienen behandelaren uit te gaan van de actuele RIVM-adviezen t.a.v face-to-face-contacten. Er zijn plekken waar plexiglas schermen zijn geïnstalleerd in onderzoeksruimten. Dan zou onderzoek mogelijk zijn aan tafel met een scherm, bijvoorbeeld bij kinderen vanaf een jaar of 3, afhankelijk van de problematiek. Denk aan verschillende activiteiten met kinderen die een poosje aan tafel kunnen zitten: met potlood en papier, boekje, poppetjes, auto’s en blokken, enzovoort.

Observatie en onderzoek kan voor een groot deel ook op afstand, via beeldbellen en/of vraag ouders filmopnames te maken. Overigens wordt deze vorm door de meeste therapeuten als minder informatief ervaren dan face-to-face-afspraken. Het aanvoelen van het contact, zowel met ouders als met kind, blijft toch lastig op afstand. Maar als het niet anders kan, vraagt deze vorm van onderzoek om goede instructies, zoals: waar ga je zitten en spelen, waar staat de camera, met welk speelgoed/materiaal wil je dat het kind speelt, welke rol wil je dat de ouder hierin inneemt?

Afhankelijk van de ontwikkelingsleeftijd en mogelijkheden van het kind kun je bijvoorbeeld bij een wat oudere peuter of kleuter rechtstreeks instructies geven (met ouders dichtbij), een gesprekje voeren of een spelletje doen (imitatiespelletjes, boekje lezen, met (knuffel)dieren spelen, een tekening maken of bewegingsspel (zoals gooien, springen) introduceren. Ook is het mogelijk om afwisselend ouders en kind in beeld te brengen, waarbij je instructies kan geven over bijvoorbeeld de activiteit en de positie van degenen die in beeld zijn.

Er waren al enkele specifieke (blended) online behandelingen ontwikkeld, zoals Url en Uk en BEER (blended e-health for children at early risk). Op verschillende plekken wordt EMDR online uitgevoerd met (zeer) jonge kinderen en hun ouders. Ook PRT wordt (deels) online gedaan.

Artsen mogen onder voorwaarden recepten uitschrijven na een online videoconsult. Dat voorkomt fysiek contact, en kan dus helpen tegen verspreiding van het coronavirus. Deze mogelijkheid geldt ook bij waarneming of vervanging door een andere arts. De waarnemer/vervanger neemt de bestaande behandelrelatie van de ‘eigen’ arts over en kan het actuele patiëntendossier inzien. Bij een patiënt die nog niet eerder fysiek is gezien, zijn recepten na een video-consult ook mogelijk als de waarnemer/vervanger het actuele medicatieoverzicht van de patiënt kan inzien.

In alle gevallen informeert de waarnemer/vervanger later de hoofdbehandelaar en/of huisarts van de patiënt. Online medicatie voorschrijven is niet mogelijk als de arts de patiënt niet kent, nog nooit heeft gezien of het actuele medicatieoverzicht niet beschikbaar heeft. Uitzondering is als de veiligheid van de patiënt in het geding is. De arts moet dan wel goed zijn afwegingen vastleggen.

Als je een kind nog niet fysiek hebt gezien en/of wanneer er controles gedaan moeten worden, zou je kunnen vragen of ouders zelf kunnen wegen en bloeddruk meten als ze de benodigdheden hiervoor in huis hebben. Wanneer dit niet mogelijk is en daar wel een face-to-face-afspraak voor nodig is, zal gekeken moeten worden waar dit het beste kan plaatsvinden: bij de voorschrijvend psychiater, de GGD, kinderarts of bij de huisarts. Bijwerkingen kunnen vaak ook per (beeld)bellen en overleg met ouders goed beoordeeld worden.

Op de Engelstalige sites van

• Zero to Three
• de WAIMH en het
• Anna Freud National Centre for Children and Families

staan tips voor families met jonge kinderen, over hoe zij om kunnen gaan met de impact van het coronavirus.

Kinder- en jeugdpsychiater Arne Popma en emeritus hoogleraar Kinder- en jeugdpsychiatrie Frits Boer delen praktische informatie voor ouders van (met name) erg jonge of angstige kinderen, in de handreiking Hoe praat je met je kinderen over het coronavirus?. Deze bevat concrete adviezen; bijvoorbeeld over hoe je eerlijk kunt zijn tegen je kind, en het tegelijkertijd vertrouwen geeft. Ook staan in dit document voorbeelden van korte, heldere uitleg aan een kind over corona.

Het Anna Freud National Centre for Children and Families heeft een document opgesteld met adviezen over psychotherapie via een digitaal platform met ouders en jonge kinderen.

>> Download de adviezen (Engelstalig)

Deze adviezen zijn opgesteld door de expertgroep Jeugd-ggz voor baby’s, peuters en kleuters:

• Janne Visser
• Frederike Scheper
• Monique van Lier
• Hedwig van Bakel
• Claudine Dietz
• Fernanda Sampaio de Carvalho