De wetenschappelijke literatuur biedt geen eenduidigheid over welk screeningsinstrument het beste zou zijn om te screenen op problematisch middelengebruik en psychische stoornissen of om te gebruiken bij diagnostiek. In tabel 1 is een overzicht van instrumenten gegeven. Onderstaande instrumenten lijken het meest geschikt (Snoek e.a., 2010b):

	Screening	Diagnostiek
Vragenlijst	CAGE-AID CRAFT AUDIT-4 SDQ POSIT CBCL TRF YSR
Interview		EuroADAD Europ-ASI

 

De CAGE-AID (middelen). Deze vragenlijst bestaat uit vier vragen en lijkt ook geschikt voor gebruik bij jongeren. Nadelen zijn dat het een mindere validiteit heeft bij vrouwen en GGZ populatie. De vier vragen zijn:

1. Ik denk dat het goed zou zijn als ik wat minder alcohol of drugs zou gebruiken.
2. Ik erger me aan opmerkingen die mensen maken over mijn alcohol- of druggebruik.
3. Ik voel me wel eens vervelend of schuldig gevoeld over mijn alcohol- of druggebruik.
4. Ik heb wel eens direct na het opstaan alcohol gedronken of drugs gebruikt om de zenuwen de baas te worden of om van een kater af te komen.

Ook de CRAFT (Knight e.a., 2002) die uit 6 vragen bestaat, is een goede korte vragenlijst voor screening op problematisch middelengebruik.

De AUDIT bestaat uit 10 vragen en is geschikt voor screening op alcoholproblemen, zie de Nederlandstalige versie van de AUDIT.

De SDQ (screening van psychische problematiek, zie: www.sdqinfo.org.):

• Versie voor ouders van kinderen en jongeren (4-16 jaar)
• Versie voor leerkrachten (4-16 jaar)
• Versie voor zelfrapportage door kinderen en jongeren (11-17 jaar)

De POSIT, Problem Oriented Screening Instrument for Teenagers (Knight e.a., 2001) bestaat uit 139 items waarop ja of nee geantwoord kan worden. De POSIT meet 10 probleemgebieden waaronder middelengebruik/misbruik, psychische en fysieke gezondheid, relaties met familie en leeftijdsgenoten, bezigheden en onderwijs. De Engelstalige vragenlijst staat online.

Diagnostiek

Geschikte instrumenten voor diagnostiek van middelengebruik zijn (Snoek e.a., 2010b):

• De EuroADAD. Dit is de Europese versie van de ADolescent Assessment Dialogue. Het is een gestructureerd interview ten behoeve van de screening van adolescenten tussen 12 en 24 jaar.
• De Europ-ASI. Dit is is de Europese versie van de Addiction Severity Index (middelendiagnostiek).
• Verwacht wordt dat als de MATE-jeugd (middelen) ontwikkeld is, dit ook een goed instrument kan zijn (Snoek e.a., 2010b).

Geschikte instrumenten voor diagnostiek van psychische problematiek zijn:

• Gedragsvragenlijst voor ouders van kinderen van 6-18 jaar (CBCL-6-18-jaar)
• Gedragsvragenlijst voor leerkrachten van kinderen van 6-18 jaar (TRF)
• Gedragsvragenlijst voor kinderen van 11-18 jaar (YSR)

Kijk op www.aseba.nl voor meer informatie.